EDEBİYAT İÇ DEVRİMDİR
EDEBİYAT İÇ DEVRİMDİR
Edebiyat iç devrimdir deyince, toplumsal düzende köklü, hızlı ve geniş kapsamlı, niteliksel değiştirme, yeniden biçimlendirme gelir aklınıza. "Devrim yerine 'evrim' daha uygun olmaz mıydı?" diye düşünebilirsiniz. "Sizin dediğiniz olsun." diyemeyeceğim. Evrim; zaman içinde evre evre gelişme, dönüşme, niteliksel ve niceliksel değişimdir. Devrim olmadan evrim de olamaz. Evrime devrimin yumuşamaya geçtiği evre de diyebiliriz.
Niçin edebiyat iç devrimdir diyorum? Edebiyat metinleri, okurunu metin içinde yaşatır. Okurunu, ayırdına varmadan içinden değiştirir, dönüştürür. İnsan coğrafyasını genişletir, yeni görüş alanı açar. Kendisini, ulusunu ve evrenini keşfe çıkarır. Ulusal ve evrensel düzlemde, daha da insanlaştırır.
Örnekse sahnelenmiş yazınsal metni oyun olarak izleyen kişi, oradaki tiplerin hallerine güler, alkışlar, kızar, beğenir, beğenmez.
Oyun yaşamda olmuş ya da olabilecek üstüne kurulmuştur. İnsanın doğa ile, çevresi ile ve kendisiyle çatışmalarını sergiler. İnsanın hallerini canlandırır. Orada izlediğimiz yaşamdır, insanlığın halleridir. Seyirci de içindedir.
Seyirci, o sergende gördüklerinden hoşlanmış, hoşlanmamış olsa da kendince olay, durumları algılamaya çalışır, bir iç sorgulamaya yönelir, eleştiriye girişmiştir. Başkasını eleştirirken ayırdına varmadan kendisini eleştiriyordur, kendisini içten onarıyordur ya da arıtıyordur.
Seyircinin kızdığı, beğendiği, beğenmediği, alkışladığı ya da yadırgadığı; doğa ve yaşam içindeki insandır. Kendisidir. Aslında olumlu veya olumsuz tepkileri ya da beğenileri kendisinedir.
Bir toplumun, bir ulusun ya da insanlığın duyuş, düşünüşünü dokuyan edebiyat, insanı içinden değiştirir, dönüştürür, yeni/üst kimliğe yükseltir. O toplumun bireyleri arasında; duyuş, düşünüş, yaşamı algılayış, değerlendiriş ortak paydaları yaratır. Bütünleştirir. Uluslaşmanın, insanlaşmanın ana dinamiği edebiyattır. Dili, düşünceyi devindiren, boyutlandıran edebiyat; bilime, felsefeye ön açar.
Edebiyatsız toplum, duyuş, düşünüş kısırıdır. Uygarlığın gerisinde kalmıştır.
Siteiçi Arama
DENEMELER
Etiketler
Yorumlar (0 )