BİR GÜLÜN AYDINLIĞINDA

ANA SAYFAKİTAPLAR

2014-11-21

BİR GÜLÜN AYDINLIĞINDA

Osman Bolulu;

Amasya - Taşova - Akınoğlu beldesinde (Ağustos

1929) doğdu. Anası Hatice Hanım. Babası medrese çıkışlı

İsmail Hoca. Ailenin dördüncü oğlu.

Öğrenimi: Akınoğlu İlkokulu (1942), Samsun-Lâdik

Akpınar Köy Enstitüsü (1947), Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü

(1954) Türkiye Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

(1964).

İlk ve orta dereceli okullarda öğretmenlik, yöneticilik

yaptı. Millî Eğitim Bakanlığı müşavir müfettişliğinden

emekli oldu (1981). Öğretmenken, müfettişken düşüncelerinden

ötürü görevden alındı. Yargı kararlarıyla görevine

döndü.

Yayımlanmış yapıtları: Şiir: Dalların Ucundaki (1955),

Bileşim Çizgisi (1963), Yurtboyu Sevişmek (1992-1994),

Taşın İyisi (1992-1994-2009), Uzun Koşu (1994-1995),

Güle Yolculuk (1994-1995). Deneme: Antilaikliğin Önlenmeyen

Yükselişi (1994), Belleksiz Toplum (1995),

Korkacaksan Kitapsızlardan Kork (1998), İnsan İnsana

Eklene Eklene (1998-2001), Haritasız Yüzler (2007). Öykü:

Yağmur Sonrası (1998-2001). Anı: İnsanlığın Solmaz

Gülleri (2000-2002). Biyografi: Ahmet Miskioğlu kitabı

(2004-2009). Dil: Sözün Işığı (2004). Ödülleri: Türkiye

Türkçesinin gelişmesine, eğitim öğretimine katkı (2005),

Kültür Bakanlığı deneme büyük ödülü (1988). Bunların

dışında eğitim ve öğretim üzerine beş kitabı yayımlanmıştır.

Şiirleri Dancaya çevrildi. Danimarka Yazarları birliğince

(6-15 Ekim 1995) ve Türk derneklerince (24-30

Kasım 1997) Danimarka’ya çağrıldı. Bir şiiri Fransızcaya

çevrildi (ANKARA’DAN 20 ŞAİR- Fransızca - Türkçe)

Osman Bolulu 0312 / 490 15 28

0532 734 16 15

osmanbolulu@hotmail. com

Bir Gülün Aydınlığında

Osman Bolulu

Kanguru Yayınları

Basım: Temmuz 2011

ISBN: 978-605-4373-55-0

Sertifika No: 16840

Genel Yayın Yönetmeni

Aydın Şimşek

Grafik / Tasarım

Nurgül Gökmen

Baskı

Ankara Ofset

Büyük Sanayi 1. Cad. Necatibey İş Hanı

Alt Kat No: 93 / 43 – 44

İskitler- Ankara

(0312) 384 50 63

Kanguru Yayınları

Konur Sokak No: 8/8

Kızılay/ ANKARA

0312 419 77 42

asimsek70@hotmail.com

www.kanguruyayinlari.com

bilgi@kanguruyayinlari.com

BİR GÜLÜN AYDINLIĞINDA

OSMAN BOLULU

İçindekiler

KİTAP HAKKINDA BİR KAÇ SÖZ ......................................9

KÖY ÖĞRETMENİ..........................................................12

AŞK NEREDEN, NASIL GELİR, BİLİNİR Mİ? ...................17

SONUSA - 1...................................................................31

NİKSAR.........................................................................33

SONUSA - 2...................................................................39

ANKARA GAZİ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ ...............................41

1951 YAZI TURHAL - 1 .................................................51

NERMİN ÖLÜMLERDEN DÖNDÜ....................................60

TURHAL - 2 ..................................................................70

DOĞANHİSAR................................................................76

TOKAT - REŞADİYE.......................................................80

AMASYA - TAŞOVA .......................................................96

YEDEK SUBAY OKULU ................................................113

YEDEK SUBAY ............................................................117

AMASYA ER EĞİTİM TUGAYI ......................................120

AMASYA.....................................................................125

SULUOVA....................................................................128

AÇIKLAR LİVASI ..........................................................137

BİRBİRİNE TUTUNMAK MI BİZİMKİ? ..........................147

IŞIKLI YOLDA YÜRÜYENLER........................................163

NERMİN HAKKINDA YAZILANLARDAN .......................182

NERMİN’DEN KALAN BİR YAZI ...................................187

Bir insan ölünce tümüyle ölmüş sayılmaz!

Göçüp giden iyilerin ardından

bir ışık yolu uzar gider. O ışıklı yolda yürüyenler

olur her zaman. Yürüyenlerin

sayısını kimse bilmez. Öyle çoktur ki

onlar….. hepimiz, o ışıklı yoldan yürüyenler

değil miyiz? Nermin Bolulu’nun

yitip gittiğini söyleyebilir miyiz? Bizden

göçüp gidenleri yok sayabilir miyiz?

Ertuğrul Efeoğlu Türk Dili Dergisi:137.s. 2010

KİTAP HAKKINDA BİRKAÇ SÖZ

Bu kitabın öznesi Nermin Pişkin’dir.

1950 baharı, Yeşilırmak üstündeki Taşova

köprüsünde, O’na sunduğum bir kırmızı gülle,

onun öyküsüne katılmak istemiştim.

Uzun ve çileli bir serüvende: Anadolu kadınlığını

Cumhuriyet öğretmenliğiyle emiştiren

Nermin, bekârlık soyadı ‘Pişkin’i, bana

fırından yeni çıkmış pişkin ekmek gibi sundu;

gözümü gönlümü, gövdemi doyurdu. Beni

insanlık aç’ı bırakmadı. Dünya edebiyatında

eşi bulunmaz bir aşkı yaşattı bana/

bize.

Ona borcumu ödemek için

Ona borcumun, birazını olsun, ödemek için

aşkımızın öyküsünü anlatmalı, yazın kütüğüne

kayıt etmeliydim. Bu, bir vefa ve ahlak

borcuydu.

2010’un Ağustos’unda 60. mutluluk yılımızı

dolduracaktık. Kendisinden gizli bana

bağışladığı aşk ve mutluluğu anlatan bir kitap

hazırlayacak, 9 Ağustos 2010’da sunacaktım

Nermin’e. Daha not alma aşamasındaydım.

2008’in Eylül’ünde rahatsızlandı. 2009’da

rahatsızlığı artınca, hazırladığım notları, hemen

kitaplaştırayım, ecel bir kalleşlik etmeden kitabı

görsün istiyordum.

Uçmağa varmasından bir gün önce, ancak

kitabın kapağını gösterebildim.

Basımı, düzenlemesi aksak kitap son yolculuğuna

(12.01.2010) yetiştirildi. Kocatepe

Camisinde 150 tanesi uğurlamaya gelenlere

dağıtıldı. 200’ü eve baş sağlığı için gelenlere

verildi. Kalanları taşradan arayanlara, öğretmen

örgütlerine gönderildi.

Yeni kitap

Nermin, özdeksel-tinsel ne yapmışsa onlarda

ufak boşluk bırakmamış, içini güzelliklerle

doldurmuştur. Onun ördüğü güzellikler:

bizim (benden kızlarıma, damatlarıma ve

torunlarıma değin) yaşamımızı bezemiştir.

Onun adına eksikli kitap, ayıbım olurdu.

İvediliği nedeniyle eksikli kalan kitabı,

yeniden düzenlemek, gediklerini kapatmak

gerekirdi.

Anlatı türlerine yadırgı kitap bu!

Kitap, asıl öznesi Nermin üstüne yazılsaydı,

güzel bir aşk romanı olabilirdi. Ama yaşanmış

olayı; roman kurgusu donağıyla sununca

gerçekliği gölgede kalırdı.

Osman Bolulu gibi eksikli katlanılması zor

bir adamı yeniden eğiten, insanlaştıran, ona

mutlu bir 60 yılı yaşatan Nermin’in, eş, aşk,

insan eğitmenliği, sergilenemezdi.

Amacıma ulaştığımı söyleyemem de. Nesnelliğe

özen gösterdim diyebilirim.

Kitapta:

Bana değgin olaylar ağır basıyorsa; Nermin’in

kime katlandığını ve hoşgörüsünü belirtmek

içindir. Birlikte hangi engelleri aştığımızı,

hangi zorlukları yendiğimizi kanıtlamak

içindir. Aynı zamanda içinden geçtiğimiz

döneme gönderme yapar.

Şiirler ise, şairlik taslamak için değil, bana

yaşamın şiirini yaşattığını vurgulamak

içindir. Densizliklerimi anlatırken acı çektim.

Utandım ondan. Nermin’ime borcumu ödediğimi

ödeyebileceğimi sanmıyorum.

O bana varmıştı, ben de ona varmayı

bekliyorum. Ankara Karşıyaka Gömütlüğü 6.

Kapı, Ada D 19, 493’te yatıyor. Bir setin üstünde

bakısı açık o yerde. 494’ü de kendime

ayırttım. Makbuzu elimde.Tapulu malı olmayan

ben, tapu sahibiyim.

Yine de eksiklidir bu kitap

Altmış yıllık serüvenimizde: iki kişide ‘tekbenleşmiş’

ama ikisinden birisi, ötekisinde

erimemiş, özgürlüğünü, özgünlüğü yitirmemiş

yaşamdı bizimki. Nermin göçtükten sonra

da ben onu yaşıyorum. Böyle bütünleşmiş

bir sevinin öyküsü parçalı anlatılmamalıydı.

Özyaşam öykümü anlatacağım kitapta da

Nermin’i bulacaksınız.

KÖY ÖĞRETMENİ

Osman Bolulu, bir

kuşluk vakti tütün

tarlasında doğmuş bir

çocuk. Köyündeki ilkokuldan

sonra Köy

Enstitüsüne gitmiş, orayı

bitirmiş. Şimdi Yerkozlu

köyünde öğretmen.

Öğrencileri yetiştirmek,

köye hizmet için

çırpınıyor.

Taşova, 1950.Osman Bolulu

Öğrenciliğinde edindiği kitaplara yenilerini

katarak bir küçük kitaplık oluşturmuş. Dergilere

abone, yeni kitaplar ısmarlıyor, alıyor,

sürekli okuyor.

Yarım kalmış düş

Köy Enstitüsünden sonra Yüksek Köy Enstitüsüne

ayarlamıştı kendini. Ancak o yıl,

YKE kapatıldı. Yükseköğretim için açık tek

kapı, Erkek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu.

Enstitüsü, onu ‘inşaat bölümü’ne aday göstermiş.

Fakat Osman sınava katılmamış.

Çünkü 13 yaşında gönül düşürdüğü şiirleri

dergilerde yayınlanmış. Şiirden ayrılmak, bir

organın kopması gibi acıtacaktı onu.

Yüksek öğrenim yapmak da vazgeçilemez

özlemiydi. Özlemi kırık, umudu puslu bekleyecekti,

sabırla.

Anam mürüvvetimi görmek istiyor

Bu denli sıkıntı içinde, bir de anam çıktı

başıma demeyeceğim. Anamın isteği, buyruğu,

Tanrı buyruğundan da üstündür. Anam benim

idolümdür. Bayanlara kadın, kız olduğuna bakmadan

“anacığım” derdim. Doğaçtan konuşurken

erkeklere “anacığım” diye seslendiğim olurdu.

Baktım, herkesi kızdırıyorum. Yüreğime

gömdüm “anacığımı” Boylu boyunca, doyulmaz

sevgiyle içimdedir Hatice Hanım.

(Anam yüzlü, anam gözlü bir kıza tutulacak,

anamın genlerinin vurgunu, bana 60

yıllık mutluluğu bahşedecekmiş.)

Öğretmen olmuşum. İş sahibiyim. Anam

mürüvvetimi görmek istiyor. Köylü için, çocuğunun

mürüvvetini görmek, hemen evlendirmek,

torun torba sahibi olmak. Anamın

tekne kazıntısıyım. Son dölünü, sağken baş

göz etmek için, kıvranıp duruyor. Kız peyliyor.

Beni yokluyor. Hayır, bir yolunu bulup

yüksek öğrenim yapacağım.

Şimdilik evlenmek yoktu gündemimde. Alıcı

gözle bakmazdım kızlara. Gerçek anlamda bir

ilgi olmadan, içimi titreten birini bulmadan, bir

kızla oyalanmak ahlâkıma ters düşerdi.

Anamın isteğini yerine getirecektim de…

“Kadınlar deyince elim ayağım baştan kara,

bütün sevinçleri borçluyuz onlara.” diyen

oğlu, anasını gelinsiz, torunsuz bırakmayacaktı.

Ama rastgele bir evlilikle değil; aşkla

oğlunu kabul eden gelin ve aşktan yeşeren

torunlarla…

Yerkozlu İlkokulu 1949-50 Öğretim yılı

3.4.5. sınıf öğrencileri öğretmenleriyle

Yerkozlu İlkokulu bahçesi, 1949.

Osman Bolulu, annesi, yeğeni Abdullah Bolulu

ANAM

Omca boyunda bir kadın

Çimen yeşili gözlerinden

Sabah duruluğunu emdiğim

Mihnete dolanan saçlarında

Haziran buğdayı estiremediğim

Boğalı Dağında çakılıdır

Oldum olası

O sevecenlik bohçası

1.80 x 80 gövdeyi

Turunçların topladım

Ve ondan öğrendim kadınları sevmeyi

İnsana yönelmiş ivmeyi

Kadınlık ölçütüm anamdır: Delikanlılık damarlarımın

kabardığı, kösnüllüğün köpürdüğü

çağımda bile kadına bakışım, salt cinselinde değildi.

Anamın acısından, sevincindendi.

Dünyaya iki kadının gözünden baktım

O kadınlardan ilki anam Hatice Hanım:

Topraktan öğrenen köylü bilgesi, hamarat

Anadolu kadını. İkincisi Nermin: Cumhuriyet

öğretmeni. Boyu bosu, edimi, tutumuyla ince;

sevecen, bağışlayıcı, hoşgörülü. Kırmadan

ve ezmeden eğiten.

O ikisi Anadolu kadını örneği: Hatice Hamımla

Nermin Hanım gelin kaynana değildi.

Ana, kızdı. Onların kurduğu yuva, zorluk ve

çilelere karşın, her zaman mutluluk otağı oldu

bana. Yaşadığım bütün güzellikleri onlara

borçluyum.

Üç kız babası olmak, benim için mutluluktu.

Kız öğrenciler de kızımdı. Müfettişliğimde

denetlediğim okullarda, önce kız sayısını

sormuşumdur. Anaları eğitmeden uygarlaşamayacağımıza

inanmışımdır.

Anamın tıpkısının, Nermin’ in güzelliğini

yaşarken; “Silik Kadınların Kişiliksiz Çocukları”

(Otağ Şubat 1963) yazımda, analar eğitilmemedikçe

uygarlaşamayacağımızı anlatmışım

(Damar, 102.s. Eylül 1999) yazımın adı: “Dünyaya

İki Kadının Gözünden Bakıyorum.”

İnsanlaşmanın temeli ana ve eştir, bence.

Deniz, Nermin, Osman, Özgür, Hür, Asu

İzmir, 2000

1950-51

AŞK NEREDEN NASIL GELİR,

BİLİNİR Mİ?

Gönlümü güllendirecek raslantı

Aşk yok, evlenmek yok şimdi gündemimde

diyordum ya: Aklınızı, kararınızı yaşamın

akışından kurtarıp istencinizi kullanamıyorsunuz

çoğuncası. Hiç ummadığınız güzellikler çıkıyor

karşınıza, yazgı, şans dedikleri bu olsa gerek.

Açılışında nutuk attığım halkevinde Biçki-

Dikiş Kursunun yılsonu sergisini geziyoruz

bekâr öğretmenler. Dönüp dönüp, yeniden.

Kasaba kızlarının hoşuna gidiyor, delikanlıları

süzmek.

Taşova,1950. Öğretmen Nermin Pişkin serginin

girişinde yapma çiçekler ve işlerin yanında.

Çok güzel düzenlenmiş bir sergi: İşler, işlemeler

öyle güzel ki etkileniyor, Sergi Defterine

övgüler döktürüyorum. Kızlar hoşlanmış.

Biz, dönüp geldikçe, okuyorlar yazdıklarımı. Öğretmene

de söylemişler. Teşekkür ediyor.

Kiraz dalı gibi ak çiçekli, incecik yapılı, gün

yüzlü, maviş gözlü bir kız öğretmen Nermin

Hanım.

Daha önce de görürdüm onu, bayan öğretmenler

arasında. Seçkindi. Tüy gibi sessiz

akarak yürürdü. Kahverengi mantosunun yakası,

kol uçları ve eteği kadifeli giyimiyle, hep

bir özgünlük bulmuşumdur onda.

(Yıllar sonra öğrenecektim: Mantosunun boyu

kısaldığı, yakası epridiği için, eteği ve yakayı

kadifelendirdiğini. Becerikliliğine yok’tan

var çıkarışına hayranımdır.)

Aşk ateşinde tek başına ısınılmaz ki

Uzaktan görüp özgün bulduğun bir kıza,

ilân-ı aşk etmek, kuru sevdanın girdabına

düşmek. Çalkantısında boğulursun: O kentli

bir bayan, ben sırık boylu, çalı bıyıklı bir köy

öğretmeniyim. Beni kendisine yakıştıracağını

ummamış, düşünmemişimdir.

Sergiyi gezerken, işinin beğenilmesinden

doğan teşekkür, gözlerinde parlıyordu. O ışıltı,

beni yüreklendirdi: Sergideki işleri yeniden

gözden geçirmeye başladım. Öğretmen de

yanımda. Tavrı rahat, sözü içten. İşleri hangi

nedenle beğendiğimi merak eden bir hava

seziyorum onda. Kendimi sınavda saydım.

Öğretmenime kendimi beğendireceğim.

Kitaplardan yorulunca sinema, salon dergileri

okurdum. Onlarda iş, nakış dikişe ilişkin

yazı ve resimler olurdu. Halk dokumaları,

kilim, halı vb.lerle bunlar arasındaki farkı

düşünürdüm. Okuduğum kitaplardan dünyanın

ön sayfasından son sayfasına, bir şeyler

kalmıştı bende. Şiire bulaşmıştım. Güzel

sanatlardan biriyle ilgilenmek, beğeni incelmesi.

Bu birikimlerden yararlanarak, işler

hakkında konuştukça, öğretmenin; “bir köy

öğretmeni nasıl böyle değerlendirme yapabilir”

merakıyla hoşlandığını seziyorum.

Hoşlanma, beni beğenmeye, kabule dönüşebilir

mi? Şimdiye değin, hiçbir kız karşısında

böyle iç titremesi yaşamamıştım. Aşk

çağrıştırıcı söz etsem mi?

Diyarbakır Türküsü gibi

“Sağ geldim mahallenize, nasıl gideyim

ölü?”

Benimle eski bir arkadaş gibi konuştu.

Yeniden teşekkür etti. Bunları bana eğilimin

göstergesi sayabilir miyim? Uygar insan tavrından

başka neye yorabilirdim?

Ayrılırken kapıya değin yolcu etti. El sıkıştık.

“Eli elime değdi, hem ben yandım hem

kendi (Gaziantep türküsü).” diyemem. Ama ben

elimden bütün gövdeme yayılan altın çivi gibi

beynime çakılan tatlı bir ateş içinde delidola20

şık çıkıyorum sergiden. Avcundan aldığım güneş,

çiçek açtıracak mıydı?

Eros mu, düş gücüm mü vurmuştu beni?

Aşk okunun, nereden, nasıl, ne zaman sizi

vuracağını bilemezsiniz. Yıldırım gibi çarpar

sizi, bir ateş sarmalı. Onulmaz bir aşk hastalığına

yakalanmışsınızdır da tatlı acısından

kurtulmayı istemezsiniz, garip zevkin acısını,

mutluluk sayarsınız. Garip bir haldir aşk. Sizi,

kendinizden koparır, kendi olgunluğunda

akıtır, istediği yöne. Onun ne kuralı vardır ne

yöntemi. Yelinde yelpelenirsiz.

Sizi dağıtan fırtınadan, onun yelinde savrulmaktan

zevk duyarsınız.

“Kadınlar yok gündemimde şimdilik” diyordum.

O şimdi’yi, aşk, parçalayıp atmıştı.

Başka bir şimdi’ye teslimdim: İçimde bir

yanardağ, lav değil, gül fışkırtıyordu. Ateş gülünün

tutsağıydım artık.

Kitaplardan soğuyacak mıyım?

Okuma hastasıydım ben. Gece gündüz

okurdum. En değerli, vazgeçilmez dostum kitaplardı.

Yalnızlığımı, yoksunluğumu kitapla

giderirdim. Kitaplar, eskisi gibi düş kapısı açmıyor.

Gecemde gündüzümde o çiçekli kiraz

dalı, incecik kızdan başka bir şey düşünemez

olmuştum.

Hocanımın sergideki sıcak ilgisi, içten konuşması

düşlerimden taştı. Gözüm açıkken

de o sahneyi yaşıyorum, ayrıntılarıyla.

Bir hal oldu bana. Adımlarım delidolaşık, suratım

asık. Anam sorup duruyor: “Yavrum bir

sıkıntın mı var?”

Kıra çıkıyor, ormana dalıyorum. Doğanın

yeşiliyle yeşillenemiyorum. Çam dallarının

arasından esinti içimi serinletmiyor. Her zaman

dibinde uyuduğum ağacın dallarındaki

üveyiklerin ötüşü, özgün bir ezgi değil artık.

Gürültü. Sanki beni uyutmayan onlar. Taşladım

üveyikleri.

Yerkozlu- Taşova arasında umarsız bir yolcu

Cumartesi öğle sonu ders bitti mi Taşova

yoluna düşüyorum. Akşamüstü öğrencileriyle

gezintiye çıkarsa göreceğim, onu pazar günü

alışveriş edebileceği bakkalın, manavın

çevresinde uzaktan izleyeceğim.

17 kilometrelik yolu, yaya git gel. Yoruluyorum.

Dönüşte Dörtyol (Kalekale) köyünün

çıkışındaki kavakların altında dinleneceğim.

Dallardan geçen ince esinti, benim yorgunluğu

mu alabilir mi?

Kavaklar hayli uzun, ince ve sahipsiz; ince

dalan sırık gibiyim.

Onların da sahibi yok, benim de.

AŞKA TUTULAN KAVAK AĞACI

Sıra sıra, hışıl hışıl kavaklar

Kalekale yolu üstünde duraklar

İçlerinden birisi uzun mu uzun

Uzun ama mahzun

Ötekilerin gövdesi ak

Onunki kara

Boyna bakar yollara

Belli bir beklediği var

Yeşil yeşil dalları kırık

Rüzgâr ötekilerin yaprağında şarkı

Onunkinde hıçkırık

Belli ki aşka tutulmuş kavak ağacı

Aşk ne denli acı

Sen de anladın mı kavak ağacı

Ağustos 1950

Bu şiiri, bir mektupla sunmayı, ne çok düşündüm.

Geri çevrilmesinden çok, duyulur, adı

çıkar, onu üzerim diye veremedim. O, benim imkansız

sevgilimdi. Aşkıma yanıt versin vermesin,

yüreğimden hiç sökülmeyecekti. Anam belki de

hiç mürüvvetimi göremeyecekti.

Dünyada eşi yaşanmamış sıcak bir yaz

O yaz, gerçekten kavurucu sıcak mıydı?

Ben ateşimle gökyüzünü tutuşturuyor, toprağı

çatlatıyor muydum? Çocukluğumda sıtma

tutardı. Ateşler içinde yanardım, gövdem

buz keser titrerdim. Duvarlar üstüme yıkılır,

dünya yamru yumru olurdu. Aşk sıtması, bir

başkaymış. Bir ömrü nasıl götürebilirdim

böyle? Hiçbir şeye ilgi duyamıyorum. Yemek,

içmek angarya sanki. Okuyamıyorum. Gözümde

kara gözlük yok ama dünya kara görünüyor.

Sözüm ona kendime moral vereceğim:

Osman ve Nermin

İzmir – Balçova 1995

ÜMİT DÜNYASI

Yaşanıyor

Zeytin-ekmek, şehriye çorbası

Olmasa da kadın kaldırım sefası

Zor değilmiş

Parasız pulsuz kalması

Ama olmuyor

Ümitsiz yaşaması

Bu canına yandığım dünya

Ümit dünyası

Ağustos 1950

Köyden çıkmış, kırın üstüne kurulmuş eğitim

köyünde okumuş, köye dönmüşüm. Kent diye,

kısa süreli, gördüğüm Amasya ve Samsundu.

Bu şiir, kaldırımda kadın kovalamış kent züppesini

çağrıştırıyordu.

Bu şiiri, hiç sunamazdım ona.

Bir Âşık Garip daha mı?

Onunla yüz yüze görüşmeyi, kendisine

mektup yazmayı düşündüm, çok. Ölçtüm biçtim,

kabul edileceğimi ummuyordum.

Hani halk öykülerinde vardır ya, oğlan, bir

gece aşk şarabını içer, düşünde. Yerini yurdunu

bilmediği kızı aramaya çıkar: Sonu, felaketle düğümlenen

bir macerayı yaşar. İçinin acısını sazı

eşliğinde, şiirine döker, deli dolaşık döneler durur.

Onun gibi bir masal kahramanı olmuştum.

Türkü sözü yazabilirdim de, saz çalmayı

bilmiyordum ki. Köy delikanlısı gibi ayna tutup

ışıkla mı yansıtmalıydım ona gönlümün

kaydığını.?

Aşk simgesi gül değil mi?

Öğretmen Rukiye, öğretmen Nermin

(Yakası beyazlı), arkadan gelecek öğrencilerin

habercisi uçta görünüyor. 1950

Osman Bolulu (uzun boylusu)

arkadaşlarıyla, 1950

Köprü

Cumartesi öğle sonları ve pazar günleri

Nermin’i uzaktan gözlerimle gütmek için önce

bakkal ve manavları yoklar, orada bulmazsam

köprüye koşardım. Altta çağalayan Yeşilırmak’ın

sularını izlerdim. Bizim yaşlı kadınlar,

derdini akarsulara anlatır. Suların dertlerini

alıp götüreceğine inanır ya......

Ben de aşk ateşimin sevgilime ulaşmasını

dilerdim. Yaşlı kadınlar gibi kaderci mi olmuştum?

Nermin’in de sık sık köprü üstünde gezintiye

çıktığını gördüm. Sevgilimi uzaktan izleme

yerlerimden birisi de köprü oldu.

Kırmızı bir gül

Düşlerimin sevgilisi, öğrencileriyle Taşova

köprüsü üstünde gezinirken, ona bir kırmızı

gül sunmuştum, kabul etmişti. O gülün kızıl

ateşi, ömür boyu, yanacaktı içimde. Fazlasını

umut edemezdim. Masal kahramanı, o gülün

kabulünü, aşkının kabulü saydı. “Bir Bahar

Akşamı” diye bir şiir yazdı. Ama sahibine vermeye

cesareti yoktu. Şiir defterindeki şiirinin

yanına bir kırmızı gül koydu.

Şiirle gül, defter içinde duruyor, ama

delikanlı yerinde duramıyor. Delirecek. Ama

yine de sunduğum gülü kabul edişi, içimde

bir yeri yeşertiyordu. Belki bizim gülümüz

açar düşüyle. O gece bir şiir yazdım:

‘BİR BAHAR AKŞAMI’

Taşova Köprüsünde, bir bahar akşamıydı

Bir kırmızı gül sundum size

Sanki kumral saçların omzuma düştü

Altımızdan akan Yeşilırmak değildi

Ben yatağını bulmamış bir suydum

Aşka doğru akan, yolu sana çıkan

Yıllarca çağlamış durmuştum

Gözlerimde seni, içimde seni bulmuştum

Dağ pınarları gibi, arı, candan

O akşam girdin hikâyeme gün/şimşek

Gönül bahçemde yeşeren ilk çiçektin

Yıllarca sorduğum sen miydin ne

El ele, göz göze benimle

mutlu sabahlara gidecektin

‘Bir bahar akşamı rastladım size’

Gözlerimde parıltı, damarlarımda alev

Bir kırmızı gül uzattım elinize

O güldür, saçlarınızdaki fırtına,

O güldür, gözlerinizdeki ılık hava

O güldür sizden aldığım mutluluk

Biziz sevgilim, o gülün aydınlığında

Aşka yönelen.

Taşova ,1950

Bu şiiri de sunamadım ona. Korkak bir âşık

mıydım? Ömrüm boyunca saygıyla bağıtlanıyordum

ona. İlişki kuramazsam, delibulanık çağıltıya

kapılmış yapraklar gibi nerelere sürüklenecektim?

Vuslatsız aşk, susuz kalan çiçeğe benzer. Solar.

Şiirin yanına koyduğum gül kuruyacak, yalnızca

soluk bir izdüşümü kalacaktı.

Vuslatsız aşklar gömütlüğünde, çiçeğini açamamış

kırık bir aşkın izi olabilir miydi?

Çaresizliğin cesareti

Nermin Öğretmen gidiyor. Bir daha dönmeyecek.

Yarın sabah yolcu. Kâğıda döktüm

içimi. Akşam, güvendiğim bir çocukla yolladım

ona. Nasıl olsa, yarın gidiyor, yüz yüze

geri çevrilmenin acısını, açıktan, yaşamayacağım.

‘Sayın Bay’la başlayan bir pusula: “İstediğinizi

bulup mutlu olmanızı dilerim.”

Yangınımı söndüren bir dost

Bu kısa yanıtın içinden umut çimlenir mi?

İncelikli bir red miydi? Cesaret balonum söndü.

İçim bir karanlık kuyuya döndü. Aklımın

ucundan geçmez ölüm duygusuna kapıldım.

Gazeteye sarılmış iki şişe şarapla ırmak kıyısına

gidiyorum, hızlı hızlı.

“Nereye hoca?” diye seslenen oto tamircisi

“Yanık’a” yanıt vermemişim. O, benim dostumdu,

ağzı sıkı, candan.

Altında, Yeşilırmağın deli deli çağladığı yarın

başına oturdum. İçkiyle başı hoş olmayan

ben, bir dikişte, şişeyi yarıladım başım dönüyor.

Yanık yanıma oturdu. “Birdenbire dertlenme.

Hocanım, seni sormuş bizim hanıma. Babaannesi,

oklava yaptırmış ağabeyine, almaya

kendisi gelmiş. Yengen çay ikram etmiş

ona. Yengenle kucaklaşarak ayrılmış. Ailenizi

tanımak istemiştir belki.” Dünya yüzüne gülen

adamlarla mı dolu? Sana gocunanlar da

olacak elbet:

Parti başkanının kız kardeşi ve sınıf arkadaşın

sana evlenme teklif etmiş, kabul etmemişsin.

Kim bilir, aleyhinde neler anlattılar?

Dolu şişeyi ırmağa attı, yarımı da başına

dikti: “Haydi benim dükkâna, semaver kaynıyor,

çay içelim.” Yanık, beni yaktı mı, ateşime

su mu döktü?

Eren Can, Nermin

Mayıs, 1989

Taşova,1950. Öğretmen Nermin Pişkin

Âşık, ne engel tanır, ne mantık

Çileli yıllardan uzun günler geçirdim. Elim

ayağım dolaşık, beynim karışık. Kendimi bulamıyorum,

delidolaşık döneliyorum. Yaşama

yabancılaştım. Bağlantı yeri özürlü bir

hat üzerinde giden bir katar yaşam: Gitti, gitti,

gitti… Tak tak, tak, tak… Beynimin tak

taklarıyla bir yaz geçti.

Aynaya baktığımda ben, benim kalıntımı

görüyordum da içime baktığımda ben, ben

değildim.

1950

SONUSA (Uluköy )-1

Derdime derman olacak Ferit Bey

Demokrat Parti, ezici çoğunlukla iktidar

olunca beni Zuday(Alpaslan)a atadılar. DP’ye

silme oy veren eski yerimden ayrılmak acı

gelmedi bana. Tek öğretmen olarak çalışmaktan

kurtulmuştum. Üstünden iki ay geçmeden

de sekiz öğretmenli, Sonusa İlkokulu

Başöğretmenliğine.

Sonusa başöğretmeni Ferit Bey, Niksar Maarif

Memurluğundan sürülmüştü oraya. Davayı

kazanmış. Niksar’daki eski görevine dönecek.

Sonusa ile Zuday arası iki kilometre. Ferit

Beyle tanışmak için Sonusa’ya gittim.

Babacan adam, sıcak karşıladı beni. Evine

yemeğe götürdü. Eşi Sıdıka Abla sevecen bir

hanımefendi. “Benim kızkardeşim yok, ablam

da yok. Beni, abla gibi ağırladınız. Teşekkür

ederim. Size abla Ferit Beye ağabey diyebilir

miyim, izninizle?”

- Öyle say, biz seni haydi haydi kardeşliğe

kabul ederiz. Bekârsın, yemek sıkıntısı çekersin,

evin gibi, her zaman gelebilirsin.

Niksar’dan onları taşımak için kamyon,

bir hafta sonra gelecekmiş. O bir hafta içinde

hemen her gün gittim onlara.

Oğulları Eser, Temel, Tibet ile kaynaştık.

Masallar anlattım. Ferit Bey, okul yönetimine

ilişkin bilgilerini aktardı bana.Yılların, deneyimli

öğretmeninden yararlandım, notlar aldım.

Sohbet sırasında Niksar derken ağzımdan

birkaç Niksar daha çıkıyormuş. “Keşke ben

de Niksar’da olsaydım” demişim. Sıdıka Abla,

Niksar’ı görüp görmediğimi sordu. Çekine çekine

Nermin’den söz ettim. Sıdıka Abla:

- Niksar derken neden uzun nefes aldığını

anladım dedi. Ferit ile ben, o özlemi biliriz.

Niksar’da bir evin var say, mutlaka bize uğra

dedi.

Bir umut kapısı

Ferit Beyler, umut kapısı açtı ya... Yanık’ın

suyu, tohumu canlandıran suya dönüşüyor.

Nerdeyse her gün mektup yazıyorum.

Epey zamandır yanıtsız kalan mektuplarımın

yanıtı gelmeye başladı. Kezlerce okuyorum.

Öğretmenlerin verdiği ezber ödevi sıkardı

beni. Bunları okumak, ibadette dua

okumak gibi kutsal. Sıkıntılarım ayrık sökülürcesine

sökülüyor, onların yerinde açan çiçeklerden

polen emen arılar gibiyim, kanatlanmışım.

Şiirli mektuplar, aşk romanlarının içinde

yollanıyor, çoğuncası. Gönderdiğim ilk kitap,

La Martin’in Graziella’sı. Romantik bir aşkı

öyküler.

1950-51

NİKSAR

Kaleden iniyordum

Çağırsan dönüyordum

Aşkından kibrit oldum

Üflesen yanıyordum

Niksar türküsü

Biçki-Dikiş Kursu Kalenin böğründeydi.

Beklenmeyen konuk muyum?

Sık sık izin alamam. Soyunup Yeşilırmak’ı

yararak Niksar’a kaçıyorum. Dönüşü de aynı.

Niksar Halkevindeki Biçki - Dikiş Kursu

Öğretmeni Nermin Pişkin’e babasından mektup

getirmişim(!). Merdiven başına gelen kurs

öğrencilerinden biri: “Verin, ben mektubu götürürüm.”

diyor. “Babasının başka sözleri

var. Kendisine söylemem gerek.”

Aşk sözden çok gözde gönülde mi?

Hocanım, merdivenin başında, ben ortasındayım.

Beni kızlar görmeyecek, o da kızların

gözetlemesinden kurtulacak. Karşılıklı

bakışıyoruz. Günlerce söylemeyi tasarladığım,

kitaplıklar dolusu sözler, beynimden boşalmış.

Saklandığı çalının tepesine atmaca konunca

sinen kuş gibiyim. Dilim tutuk: Yüzüne dalıp

kalmışım.

Konuşan gözlerimiz mi, suskunluğumuz

muydu ? Bakışların, duruşların dili neyi, nice

söylerdi ? Dışa vurulmaz, içten kaynar dille

anlaşma ikimize yetiyordu, gözlerimizle

öpüşürdük.

Göz göze sevişmekten elimiz ayağımız kesilmiş,

düşüp bayılacağız.

Âşığın halini anlayan bulunur

Kurs kızlarının, beni sokakta görünce: “Aha,

o lacivertli çocuk, yine gelmiş.” dediklerini

duyuyorum. Olmayacak. Hocanımı zor duruma

düşüreceğim. Başka bir yol bulmalıyım:

Ferit Bey, Niksar’ın saygın bir ailesinin damadı.

Evi, şehrin üst başında, geniş bahçe

içinde, büyük bir tarihi konak. Gözlerden

ırak. Derdimi, Ferit Beylere açarsam, kasaba

dışındaki evinde görüşme fırsatı verirse bize,

rahatlayacağız.

Malatyalı Ferit Bey, Niksar’a atanınca belediye

başkanının kızına (Sıdıka Ablaya) vurulmuş.

Ailenin rızasını almak için, hayli zorluk

çekmiş. Sonunda Sıdıka Hanımla evlenebilmiş.

Sıdıka Abla halden anlıyor. Suskun

âşıklara, baş başa konuşma fırsatı yaratıyor.

Ben varınca, Nermin’e haber salınıyor. Baba

evinde, evin aşka düşmüş oğlu, kızı gibiymişiz

gibi bize olanak yaratılmışsa da, aşk

ağzı tomurcukta. Çiçek açamamış henüz.

Biz de onlar gibi mi olacağız?

Bir akşam, üç aile Ferit Beylere konuktu.

Kalabalığın içinde, iki genç, konuşmaya katılmıyorduk,

pek. Ne denli saygılı bunlar diye

düşünürlerdi sanırım. Biz uzak köşelerden

gözlerimizle konuşurduk. Neler söylemedik

gözlerimizle. Az göz öpüşmesi yapmadık.

Konuklar yolcu edilirken, ikimiz en arkadaydık.

Önceden izin isteyip giden hakim

beyle hoca hanımdan övgüyle söz ediliyor: On

beş yıllık evlilermiş, birbirlerine hiç ‘sen’ dememişler,

‘siz’ derlermiş.

Garipsedim, Nermin’e baktım. Aynı yadırgama

onun yüzünde de okunuyordu. “Biz de

mi?” fısıltıma, hemen “ne münasebet!” yanıtı

geldi. Aynı anda ellerimiz birleşti. Benim damarlarıma

yayılan sıcaklık, Nermin’in yüzünde

kızıl karanfil ışığı oldu da esenlendim.

Aynı duyarlık, aynı anlayışın anası olmak

gerek. Edim, tutumda özdeşlik, onun üstüne

kurulur. Konuk yolculanan kapı önündeki o

kısacık anda yaşanan ortak duyumsamayla

aşk sarayımızın temeli atılmış oluyordu.

Nermin’inin arkadaşı N.. lerin evinde

N... öğretmenin annesi bizim adımıza

konuşuyor: Kıza hangi takılar alınacakmış.

Ev eşyası nasıl olmalıymış. Oğlan tarafının

kız tarafının yapması gereken nelermiş.

Ben sobanın arkasındayım, yüzümün yarısını

soba borusu kapatmış, hayretle dinliyorum.

Nermin’e baktım, onaylamasız bir sus36

kunlukta. Onun da benim gibi düşündüğünü

sezdim: Sözsüz anlaşmak, ancak aşkla yapılabilir.

Anne hanımla anlaşamayacağımız belli. Onu

üzmeden çıkmalıyız bu evden. Anne hanıma:

- Daha çok zaman var, dedim.

- Olur mu? Şimdiden neler yapılacağı bilinmezse

sonradan anlaşmazlık çıkar.

- Takı ve eşya için mi dedim kırgın sesle.

Nermin yüzünde tatlı bir gülümseme.

İçimden “ağzını, anlayışını seveyim kız” diyorum.

Töreye karşı çıkış, kadının yüzüne bir

karanlık çöğdürdü. Susuyoruz.

Soba borusunun arkasından gözümü yönelttim

Nermin’e. Ne düşünüyor? Gözüyle kalkalım

diyor. İncelikli bir kız o, hemen söyleyemez.

- İlginize teşekkür ederiz. Benim yarın görev

başında olmam gerekiyor. İzninizle kalkabilir

miyiz?

Sen ne dersin Nermin?

- İyi olur, vakit de hayli ilerledi.

Nermin ile göz göze bile her konuda anlayış

birliğinde olmak, bu söyleşinin tatsızlığını

silip süpürdü.

Sorunumuz tek

Oradan çıktık. Yolda konuşuyoruz. Nermin:

- Sen köyde, ben şehirde nasıl olacak bu

iş, yüksek öğrenime gideceğim diyorsun, o

zamanı beklesek mi ? .

- Benim vazgeçilmez amacım da o.

- Bu sorunu çözmek için bekler, sonrasında

duruma göre karar veririz.

- Ayrılık çeken aşklar, ağdalaşır, tadı artarmış.

Nermin gülümseyerek elimi tutuyor.

Niksar- Derebağ

Sıdıka hanımla Ferit Beyin, bize açtıkları

ev, Niksar Derebağ’da. Tarihi bir yapı. Ağaç,

çiçek gülle donanmış aşk yuvası. Biz de yaprak

açtık, çiçek açtık. Baharda dalın, dalla

elleşmesi gibi, birbirimize tutunduk. Halk,

ağaçların bu haline “dağın dağa kavuşması”

der. Derebağ’ın doğasından doğal duruluğunda

koşuyordu aşkımız.

Birbirimizi anladık artık

Rahat rahat söyleşiyoruz. Çekince yok.

Soruyorum Nermin’e:

- Bizi birbirimize sonsuza dek bağlayacak,

yalnızca benim ısrarım mı? Hoşlanmak mı?

İçten tepen, önü alınmaz tutku, aşk mı?

- Öyle olmasaydı, şimdi seninle burada olmazdım.

- Beni iyice tanımak için mi mektuplarıma

yanıt vermezdin? Ben dik bir adamım, hoşlanmayanım

olacak elbet. Hakkımda kötü şeyler

anlattıkları için miydi o “Sayın Baylı” mektup?

Ama yine de incelikliydi. Sana teşekkür ederim.

- Senin için

diktir, delimsidir,

başını yakarsın

diyenler oldu.

- Söylediklerinde

gerçek payı

var. Çocukluğumdan

öğrenciliğime,

seni tanıdığım

güne değin,

ne yaşadımsa

hepsini anlatacağım.

Niksar, Derebağ, 1951

Yalanımı görürsen yüzüme vurursun sonra,

deliliğime bir örnek vereyim: “O kıza kaç delikanlı

âşık olmuş, yanıt bulamadığı için kaçı

intihar etmiş, biliyor musun?” dediklerinde:

“Seve seve, en son intihar eden ben olurum.

Size ne?” demiştim.

- Böyle deli kabulüm.

Açık yürekli, içten, beni olduğum gibi kabul

eden bir kız için; aşamayacağım engel,

yenemeyeceğim zorluk yoktur.

SONUSA-2

(02.11. 1950 –

15. 10.1951)

Söz vermişim

sevgilime

Niksar’dan Sonusa’ya

dönüşte, on

gün tıraş olmadım,

tıraş makinesini kırıp

attım. Saçımı çeşitli

yanlarından yol

yol makasladım. Sınava

hazırlık kitaplarına

kapandım. 21

gün dışarı çıkmadım,

Niksar, 27 Eylül 1952

gereksinimlerimi pencereden aldım, yüzüm

saklanık.

Kara dut ağacı üstünden haber salma

Öğretmenevi okulun bahçesinde. Yeniden,

sıkı okumaya dönüyorum. Ama eski tadında

değil. Herkes uyuduktan sonra asırlık kara

dut ağacının üst çotuğuna çıkıyor, Erbaa’nın

ışıklarına bakıyorum.

Yolunu şaşırmış geminin, deniz fenerinin

ışığını görüp, kurtuluş muştusu almasına

benzer bir duyguyu yaşıyorum. Karanlığının

derinliğine gömülmüş köyden, uzakta da olsa,

elektrik ışığını görmek, buruk bir mutluluk.

Erbaa’dan 50 km. ötede Niksar. Nermin,

ışık içinde. Işıktan ışığa bir köprü kuruyorum.

Sanal bir birleşme. Ne zaman ışıklar altında,

ışık parıltısıyla gözlerimiz, birbirine düğümlenecek?

Deniz, Nermin, Can:

Evde, 1990

1951- 54

ANKARA GAZİ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

Edebiyat bölümünde, köy ya da kasabadan

gelmiş, kız-oğlan arkadaşlığı yaşamamış

gençleriz. Kızların gözü, oğlanları süzüyor,

oğlanların gözü kızları güdüyor. Kız tavlamaya

çalışanlardan değilim.

25.06.1951. GEE Edebiyat 1. sınıf öğrencileri

Keçiören, Osman Bolulu ayaktakiler arasında

soldan sağa 6. kişi

Kendi halinde bir öğrenci. Ders dışı zamanını,

lak lak’la ya da kantinde vakit harca42

makla geçirmiyor. Boşalan sınıfın arka köşesinde

kitap okur. Sınıf arkadaşları ile ilişkisi;

günaydın’a günaydın, nasılsın’a teşekkür. Sınıf

tenhalaşınca Niksar’daki sevgilisine mektup

yazar. Edebiyat Bölümü öğrencisi Osman

Bolulu bu!

İyi koca olurmuşum ama…

Kızlar: “İyi koca olur ama çok ciddi, karısını

dövebilir” diye söyleniyorlar, benim için.

Teneffüste, karatahtaya “Hiçbirinizde gözüm

olmadığını biliniz. Korkuya gerek yok.” yazıyorum.

Kızların düşmanı oldum.

(Sınıf arkadaşım Hasan Lâtif Sarıyüce

yıllar sonra yazdı: (Damar:132.s.2002) Kızlar,

bana alıcı gözlerle bakarlarmış da, ben tepki

göstermezmişim. Benim dünyamda anam ile

Nermin’den başka kadın yoktu ki…)

Mahallenin namusunu korumak

Beden eğitimi bölümünden bir oğlan. Disk

şampiyonu. İri gövdeli. Yakışıklılığına güvenen

iri adımlarla, bizim sınıfın kapısına dikiliyor.

Gözü bizim sınıfın kızlarından N…de.

Kız teneffüse çıkmazsa içeri dalıyor.

Kimseden ses yok. Kız üstüne silah doğrultulmuş

av hayvanı gibi titriyor. Bir, iki üçbeş…

Patladım. Hani tabanımdan köylülük,

“mahallenin namusunu korumak” silinmemiş

ya. Oğlanın üstüne yürüdüm.

- Çık lan dışarı! Gebertirim seni!

Birkaç kez daha kapıya dikildi. Hırslı gözü,

kızdan çok, bende. Boğuşmayı göze aldım.

Caymam.

Köy Enstitüsü 1.sınıfta aldığım çakı bıçağı

cebimdedir. Açtım ağzını:

-Senin, o koca karnını deşerim!

Oğlanın ayağı kesildi sonra.

Meğer başıma bela almışım

Benimle ilgili söylentiyi çıkaran kız, bana

hoş bakar oldu‚ “Aşk, nefretlerden doğar” diye

uyduruk bir sözce vardır. Benim sözlüğüme

giremez öylesi! Kızın yakın arkadaşlık havasından

rahatsızım.

Gazi’nin konferans salonunda önemli bir

kişi konuşacak. Yer bulamamak korkusuyla

erkenden salona girmiş, oturuyorum. Kız geldi

yanıma oturdu. Nerdeyse abanır durumda.

İç cebimden Nermin’in mektubunu çıkardım.

Sonra fotoğrafını.

-Yengeniz olacak kız bu işte!

Giren arkadaşlarına doğru koştu gitti.

Tafralı adımlarla.

Aşağı komünist yukarı komünist

Disk şampiyonundan kurtardığım kız zeki,

dilli ve becerikli. Sınıftaki beş kızı yönlendiriyor:

Elebaşı! Köy Enstitüsünden gelmiş sayılı

kişilerden birisiyim. Oranın adı “komünist

mektebi”ne çıkmış. Köy Enstitüleri okul değil

ona göre. Bizlerin ön alışına huylanılıyor.

Liseli, öğretmen okulluların yanında bu köylülerin

ne işi var? Kabul etmezlik, daha çok

bana odaklanmış. Benim Köy Enstitülülüğümü

kullanıyor. Başına buyruk yapım, atak

tavrım, elebaşının etkisini yaygınlaştırıyor.

Yalıtık bir adamım

Geceleri, herkes ders çalışır ya da, eğlenirken

Gazi’nin tepesindeki rasat kulesine çıkıp,

ay’ı gözetliyorum. Nermin de gökyüzündeki

ay’ı görüyordur diyerek aramıza ay ışığından

bir köprü kuruyor, ışıklı sevgiler sunuyorum

sevgilime.

Gazi Eğitim Enstitüsü ve rasat kulesi.

Kamyon sırtında aşkıma koşuyorum

Bir aylık yarıyıl dinlencesinde, sınıf, İstanbul

gezisine götürülecek. Geziye katılmadım.

Niksar’a gidersem, Nermin ile uzun zaman

birlikte olabiliriz.

Otobüsler aktarmalı. Aktarmalar çoğaldıkça

bilet parası daha da artıyor. Cebim buna

elverişli değil. Yük kamyonlarının bulunduğu

yere gidiyor, Niksar’a gidecek bir kamyon buluyorum.

Ama sürücü yanı dolu. Sevgilime

tezden kavuşmak için, şubat ayında, Ankara’dan

Niksar’a kamyon sırtında gittim. İçimdeki

özlem ateşi korumuş olmalı, arık gövdemi.

Anamın genleri çarpmış beni. İyi ki!

Sonraları gördüm ki: Anamı benim değil

de Nermin’in anası sanırlardı. Ufak tefek tartışılarda,

anam gelininden yana olurdu. Nedenini

sorduğumda: “Onu haklı buluyorum.

O düzenli, sen savrukçasın.” Gelin kaynana

gibi değildi ilişkileri. Ana kızdı onlar. Birisi

köylü, ötekisi kentli. Anadolu’lu iki kadın: O

iki kadının gözüyle baktım dünyaya, hep.

Nermin Ankara’da (Şubat, 1953)

Tokat’tan kalkan, ortası direkli, oturma

yeri, dizinizi bükük kalma zorunda bırakan

salaş otobüsler; Sivas - Kayseri arasındaki

makadam yolda yüzünüzü toz toprak içinde

bırakır, Dikmen sırtlarından Ankara’ya indi46

rirdi yolcusunu. O uzun, zor yola katlanarak,

bana gelmişti güzelim.

Akköprü garajında karşıladım. Atatürk’ün

geldiği yoldan geldin diyerek kucakladım.

Bebemiz karnında, Gazi Eğitim çevresini

gezdik. Onun özlemiyle gezdiğim kırlarda, ormanda

dolaştık. Ona gökyüzündeki ay’la selam

sunduğum rasat kulesini gösterdim. Neler

düşündüğümü özlemlerimi uzun uzun

anlattım. Uzakta kalan yaşantımı bölüşmek

istiyorum onunla.

Gazi Eğitimdeki sınıfımızın bakısı genişti.

Penceresi benim göz yaylamdı. Ankara’ya gelip

giden trenleri izler, ayrılığın üzüntüsünü

yaşardım, o pencerede. O pencereden birlikte

baktık.

Öğrenci kantininde oturduk. Kimseye yüz

vermez, ciddi tavırlı bir adamın, bir kızla senli

benli haline bakıyordu kızlar. Hele bizim

sınıftakiler… İçlerinden birinin sözü çalındı

kulağıma: “Oğlan haklıymış, kız da pek güzel.”

Ağabeyimle birlikte gelmişlerdi. Onları Akköprü’den

yolcu ederken, gözyaşımı ağabeyim

görmesin diye çektiğim zorluğu, ben bilirim.

GAZİ EĞİTİMİN PENCERESİNDE

Karşıda Ankara

İşte şuracıkta demiryolu

Öttürür trenler düdüğünü

Her saat

Pencereden bakmak senin

Nasibin öğrenci

Gelenin gidenin olmaz

Mendil sallayamazsın

El seni anlamaz Osman’ım

Oturup ağlayamazsın

Sen uzaklardasın N…..

Akasya dallarında kuşlar hür

Boş kalan kafesler gibi

İçime hüzün dökülür

Pencereden bakmak

Senin nasibin öğrenci

Atlamazsın şu pencereden

Atlayamazsın.

Ankara, 1953

ÖZLEM

Martılar ki maviliklerde

Bulutlar ki küme küme

Düşler ötesinde

Emzik vermiyor özleme

Çift uçuşan güvercinlerin

Kanadında kalbim

Şimdi orda olmalıyım

Gülümseyişin diriltmeli beni

Belki de hastalanırım

Canım diye

Dört dönersin başucumda

Alnımda dolaşan ince ellerinden

Yayılmalı huzur

Güneş seninle doğmalı

Yavrumuzun paytak adımlarında

Birleşmeli gözlerimiz

Ankara, 1954

PERVANEM

Sen besmele gibi her yolun başında

Gündüz hayalimde gece düşümde

Nefes nefes duyduğum sıcaklık

Ve sağlık

Sen dudağımda ateş gülü

Düşüncemde ışık seli

Bahar dudak buğday zülüf

Büngül büngül doğal kaynak

İki gözüm dünya sende

Dünyamı genişleten ufuk

Kollarımda taşıdığım mutluluk

Aşımda tuz bibersin

Karanlık günlerimde ılık ılık gülersin

Ağılarımı silersin

Ocağımın bekçisi

Bacamdan tüten duman

Damar damar atan kan

Gözlerine bakıp titrediğim

Anca beraber canca beraber

Sarmaşık kolları boynumda

Tanrı gibi içime sinmiş kadın

Ümit ümit bakan karıcığım

Sen Nermin’im, narin kızım

Üstüme titreyen muhabbet

Dalga dalga duyduğum ferahlık

Sen ışığım, pervanem

Carım sevgilim, bir tanem

Tanrının hevenk hevenk sunduğu meyve

Saadeti yanında bulduğum

Sabahlar üstüne serpilmiş

Yaşama sevinci

Besmele gibi yolların başındasın

Gündüz hayalimde gece düşümdesin

Ankara, 1953

Bu şiiri, Kız Teknik Yüksek Enstitüsündeki şiir

matinesinde okumuş, hüzünlenmiştim. Ailevî nedenle

bu eğitim kurumundaki kızların arasında

değildi Nermin.

Ama yıllar sonra dışardan KTE bitirecek, hüznümüzü

silecekti. Onun elinden hiçbir iş kurtulamazdı.

Başarıyla sonuçlandırırdı, amaçladığı

her şeyi.

1951 YAZI- TURHAL-1

Mektuplaşıyor, görüşüyorduk. Gönül birliğimizin

hiç bozulmayacağına inanlı, güvenliydik.

Gelenek, görenek, töre; kendi kuralına

zorluyordu bizi. Topluma karşı gelemezdik.

Ana baba tarafımızı sıkıntıya düşürmek istemezdik.

Rahatça görüşebilmek için, ilişkimizi

töreye uyarlamalıydık. Nişanlanacak, ailelerimizi

rahatlatacak, biz de rahat görüşebilecektik.

Töreyi aşamazsak, aşkımızdan vazgeçecek

değildik, aşkın, deli akışında, ana baba çevresinden

kopabilir, yalıtık kalabilirdik.

Anam, dünden razı. Celal baba?

Önce kız babasının rızası

Nermin’in baba evi Tokat Soğukpınar Mahallesinde.

O evin kızına âşığım. Kız istemeye

gidecekler buranın yabancısı. Dünür olacaklardan

birisi köylü, ötekisi kökten kentli.

Kız evinin yerini öğrenmeli, kız ailesi hakkında

bilgi edinmeli, kız istemeye gidecekler

ona göre davranmalı ki: En ufak bir sorun

çıkmasın.

Nerminlerin evi; bahçe içinde, eski yapı,

yanında bir dere. Derenin kıyısına oturdum,

gözüm evde: Nermin’in çocukluğu burada

geçmiş. Bu ağaçlara çıktı mı, ağaçtan düştü

mü? Akan suya dalıp gitti mi? Sanki onda

kendi yaramaz çocukluğumu arıyor, onunla

özdeşlik kuruyordum.

Akarsuya dalıp gitmiştim. Baktım, yaşlıca

biri yanıma oturdu. “Ebesi, atası buralardan

gitmişlerden misin? Hani buradan göçenler

oldu. Onların torunları buralara gelir de....”

“Âşık mısın yoksa delikanlı?” Gülümsedim.

Yüzüne baktım. Duru su gibi berrak.

“Celal Efendiler hakkında bilgi edinmek istiyorum

da.” Merakla baktı. Derin derin yüzümü

inceliyor. Bir süre sustu. “Ta dededen

komşuyuz, candan akraba gibi komşuyuz onlarla.

Kötü birine benzemiyorsun. Bilirim o

halleri delikanlı. Bahtın açık olsun.”

Celal baba, aileyi tanımak için komşudan

birisiyle konuşmama öfkelenmiş. Beni yakaladı.

“Bizim kötü bir şanımız mı var ki bizi

araştırıyorsun? Hem sana kim kız verecek

bakalım!”

Titiz bir adam olduğu anlaşılıyor, hakkında

bilgi edinilmeli, ona göre davranılmalı.

Bilgi kaynağım Nermin:

Nermin’in anası, Celal Babanın ilk gözağrısı.

Nermin dört yaşındayken göçmüş dünyadan.

Celal baba, sonra Erbaa’da, yaşlı bir

öğretmenle evlendirilmiş, ayrılmış. Şekerci bir

kıza tutulmuş, onunla da evlenmiş. Kızın

ailesi, “Biz Zile’de iş kuracağız” demiş, kaymakamlık

yazıcılığından çekilip, onlarla Zile’ye

gider Celal Baba. Parasını bitirdikten sonra

kız da ailesi de yok olurlar. Celal Pişkin, Tokat’ta

posta dağıtıcılığına başlar. Yeniden evlenir.

Celal Babanın yaşam öyküsü çilelidir: Subay

babası Yemen’de şehit düşer. Yirmi beş

yaşında dul kalan Sıdıka Hanım, süt çocuğu

Celal’i kucağında, üç ay süren vapur yolculuğuyla

İstanbul’a ulaşır.

Sıdıka Hanım, ömrünü ilkin oğlu Celal’e,

sonra da ilk gelinin bergüzarı Nermin’e adamıştır.

Nasıl oğlunu yetiştirip el içine saldıysa,

şimdi de torunu Nermin’i yetiştirecek.

Nermin, onun torunu değil, kızıdır. Üvey analara

bırakmaz onu. Taşova’ya da torunuyla

gelmişti. Taşova’da toprağa verildi, yeri ışıklar

içinde olası.

Böyle bir babayı üzmek ne kızına, ne damadı

olacağa yakışır. Aşkımız dillerde. İlişkimizi

resmileştirip Celal Babayı rahatlatmak

gerek.

Gazi’de ikinci sınıfa geçmişim.Yaz dinlencesinde

Turhal’a gittim. Celal Babayı izledim.

İçini anlamamışım daha, kendim görüşmek

yerine Tapu Müdürü, Taşovalı Hayrettin Beyi

gönderdim ona.

Turhal Parkında, fabrika artıklarıyla bulanık

akan Yeşilırmak’a bakıyorum. Bulanık akan

benim aslında. Ne yanıt gelecek?

Celal Baba yanıma oturdu. “Kızım öğretmen,

sen de. Sonunda mutlu ya da mutsuz

olacak ikinizsiniz. Benimle sen konuşamaz

mıydın? Aracıya ne gerek vardı?”

Celal Babanın heyecanlı, yüksek sesli konuşması,

bende sert izlenimi yarattı. Kızdırırsam,

iş tersine döner. Sustum.

O kalkıp gidince, yakın masada oturan

öğretmen arkadaşlar geldi yanıma. “Oğlum,

sen dik adam geçinirsin. Bize miydi tafran?

Adam bağırdı çağırdı gık diyemedin.” “Arkadaş,

ben onun kızına deli gibi âşığım.”

Ne yapsam ne etsem? Şaşkınım. O zamana

değin, bir kadehten fazla içki koymamışım

ağzıma. O da yıllar arayla. İçkinin, insanı rahatlattığını,

cesaretlendirdiğini söylerlerdi. Denememiştim.

Daldım bir lokantaya. Önümde bir şişe

rakı ve mezeler. Elim varmıyor hiçbirine, kös

kös otururken, Celal Babanın lokantaya girdiğini

gördüm. Ismarladıklarımın ederinden

çoğunu bırakıp arka kapıdan sıvıştım.

Ya beni gördüyse, hoşafın yağı değildi tükenen,

benim umudumdu. Ne yapabilir, nasıl

bir yol bulabilirim? Danışacağım kimse yok.

Evlerini uzaktan gözetlemiş, küçük kardeşlere

çikolata vermiş, oyunlarına katılmıştım.

Ağabey, ağabey diyorlardı, kim olduğumu

bilmeden. Onlardan bir haber sızdırabilir

miyim?

Küçükleri buldum çeşme başında, “Sizin,

öğretmen ablanız var mı, nerede şimdi?”

“Tokat’ta, babam haber gönderdi, yarın gele55

cek” Akşam olmak üzere, Tokat’a gitsem, nerede

bulacağım?

Beni görmüşmüş Celal Baba. Sokakta yakaladı:

“Seni gözüm tutmadı. Bana kalsa, sana

kızımı değil, ayağımın tozunu bile vermem.

Ama kızıma soracağım. İnşallah, belanızı

birlikte yaşamazsınız.” Yıkıldım.

40 kişilik otobüste tek başına aşk yolcusu

Dünyanın, bütün dağlarını sırtımda taşısam,

bu denli yorulmazdım. Günlerin sinirsel

yorgunluğuyla uyuya kalmışım. Geç

uyandım. Hemen Tokat’a gidip Nermin’e “Sakın,

baba sen bilirsin deme.” diyeceğim.

Turhal’dan Tokat’a günde bir otobüs gidip

dönüyor. Kaçırmışım. Taksi arıyor bulamıyorum.

Amasya’dan gelmiş, geri dönecek bir

otobüs buluyorum. Kırk kişilik otobüsle Tokat

yolundayım. Gözlerim, binlerce projektör,

karşıdan, otobüsleri tarıyorum.

Karşıdan bir otobüs çıktı. Durdurttum. Nermin

ön koltukta beni gördü. Konuşsam, çeşitli

şeylere yorarlar. Kaçamak baktım. O da

kısık gülümseme gönderdi bana. O Turhal’a,

ben Tokat’a doğru…

Geri dönemem, “Kaçık mı, bu adam” derler.

İvedi görüşülmesi gereken bir işim var da,

görüşeceğim kişi bana geliyor mu diye, karşıdan

gelen otobüse bakmışım(!). Devam. Tokat’a

vardık. “Beni bekleyin, bir saat içinde

dönerim.” Sapa kahvede çay içip döndüm.

Görüşmem bitmiş (!). Rahatlamışım(!).

Nermin, babasını kırmak istemezse

Ertesi sabah, evlerini gözetleyebileceğim bir

noktaya tünedim. Öğleye doğru Nermin ile

babası evden çıktı. Yeni Turhal’a gidiyorlar.

Uzak arkadan izliyorum. Taşova’da belediye

başkanlığı yapmış Kâmil Beyin evine girdiler.

Hakkımda bilgi almak için olabilir.

Görülmeyecek bir köşeye sinmiş, evden çıkışı

bekliyorum. Baba kız, evden çıkar çıkmaz,

Kâmil Beylere damladım. Kâmil Bey:

“Gel bakalım koca âşık. Hadi, işin iş. Kız

’evet’ dedi. Celal efendi, dıştan sert görünür

ama hoş adamdır.”

Muştuya çiçek

Durur muyum? Arkalarında, gizli uçuştayım.

Bir köşeyi dönerlerken, bir ağaçtan kopardığım

çiçeği uzattım, arkadan Nermin’e,

gülümseyerek, gözüyle “babam kızar” dercesine,

önden giden babasına baktı.

Ya üvey ana?

Evdeki üçüncü üvey ana, Nermin’in, artık

parasal katkıda bulunmayacağını düşünür.

Engel çıkarabilir. Celal Baba eşini kırmak istemezse.

Ondan beş çocuk sahibi olmuş Celal

baba, yeniden evlenecek yaşta değil. En azından,

ev içi bir huzursuzluk …

Celal Babanın hem kızını alacağım hem evdeki

huzurunu bozacağım. Onu üvey ananın

dırdırından kurtarmak için, bizim rahatça görüşebilmemiz

için, hemen bu işi resmileştirmeliyiz.

Turhal

09 Ağustos 1952

Nişanlanıyoruz

Köyden anamı alıp döndüm Turhal’a. Kâmil

ve Hayrettin Beyler birlikte gittiler kız istemeye.

Olur alındı. 9 Ağustos 1952’de nişanlandık.

Ömründe, hiç dans etmemiş bana bir

köşede dans öğretti Nermin. Nişan töreninde

dans etmiyor, uçuyordum. “Damat da pek yakışıklı,

pek efendi.” sözleri kulağıma çalındıkça,

kendimi gerçekten öyle sanıyordum.

El âlemin gözü de sözü de durmaz

Yaz dinlencesinde, Nermin Tokat Kız Enstitüsünde

kursta, ben de bir oteldeyim. Uygun

zamanlarda Nermin’in evine gidiyorum.

Parkta oturuyoruz, bahçelere doğru geziniyoruz.

Akşamları, Nermin’in evinden geç çıktığım

oluyor. Bilirsiniz, bizde, bir erkekle bir

kadın baş başa kaldıklarında, tek şey gelir

akıllarına. Nermin’in okul arkadaşlarından

birisi, kırık aşkın acısını anlatmış Nermin’e.

Dikkatli davranması için öğütlerde bulunmuş.

Kıskanç ve gevezeymiş de. Üvey anayla

dost.

Dedikodu zorlamasındayız

Üvey ana: “Onlar, çoktan halvet olmuşlar”

diyor Celal Babaya.

Kimseden sözünü çekmeyen, dobra bir

adam Celal baba geleneksel ahlâk kurallarına

bağlı. Onurlu bir yeri var, çevresinde. Kızı

hakkında olumsuz bir şey söylenirse kahrolur.

Yaşamı çilelerle dolu. Yürek durgusu geçirmiş,

üvey ananın dırdırına dayanamaz.

Üvey ana sorguda

Üvey ana dedikoduyu duydu mu, uydurdu

mu? Celal Babayı kışkırtırsa, Celal Babanın

öfkesini kesmek, kolay değil. Önlem almazsak…

İvedi, Turhal’a gittik. Üvey anayı sorguya

çektim. Cinden, periden korkar, fala, büyüye

inanır o. “Sana büyü mü yaptıralım, okutturalım

mı, dinine, imanına yemin eder, Kuran’a

el basar mısın?”

“Vallahi, billahi ben öyle bir şey demedim.

Elin yalanı.” Celal Baba, öfkesinden terliyor.

Nikâhlandık

Baba dedik, elin ağzı torba değil ki, büzesin.

Ben okulu bitirinceye dek beklemek kararındaydık.

Ama vazgeçtik. Hatırını kullan,

yarın için, nikâh saati al. İki de tanık. Olsun

bitsin bu iş.

Düğün töreni olmayacak diye üzülme. Senin

kabulün, güler yüzündür, bizim törenimiz.

17 Eylül 1952’de Turhal Evlendirme dairesinde

resmen nikâhlandık.

Düğün de yaptık

Nikâhlı olduğumuz için, fırsat buldukça,

Nermin’in çalıştığı Niksar’a gidiyordum. Nermin

Niksar’da tanınmış, sevilmişti. Öğrencilerin

ağzından çıkan “Hocanım’ sözcüğü, bin

hocanımdı.

Çevre, arkadaşları, öğrencileri, düğünümüzü

görmek istiyorlardı. Biz de töreyi uygulamak

istiyorduk.

Niksar Halkevi salonu, bize ücretsiz verildi.

Düğün davetiyesini elle yazdık. Nermin’in öğrencileri

dağıttı. Nermin börek, çörek yapmıştı.

Bisküvi benzeri şeyler almıştık. Kocaman bir

semaver. Müzik için,bir gramofon. Eksik olmasınlar,

epey insan geldi. Dans edildi, çay

içildi. İyi dilekleriyle bizi mutlandırdılar.

Erkekler üşümez

Törenden sonra, güzün ayazında eve gidiyoruz.

Nermin titriyor. Ceketimi sıyırıp attım

omzuna. “Sen?” dedi. “Erkekler üşümez!” Hadi

canım sen de, titrememek için kendimi zor

tutuyorum.

Yatağımızı ağaçtan portatif bir karyolaya

serdik.

Bize gönül nikâhı, gönül düğünü yeterdi.

Yüzüktür, davuldur, zurnadır ya da benzeri

çalgılardır, onlardan çok daha önemlisi, özden

bir sevgiyle birbirini kabul etmek, saygıyla

birlikteliği sürdürmek, aksatılmayan mutluluktu.

Töreyi uygulamayı da görev saymıştık.

1953

NERMİN ÖLÜMLERDEN DÖNDÜ

Aşkın gözü kördür derler ya, sayrılığı sezememişiz

Niksar’da bir ev kiralanmıştı. O ev, Nermin

Hanımla Osman Beyin. Osman enişte, Niksar’da

daha rahat dolaşıyor, görüşüyor. Nermin’in

öğrencileri: “Aha o lacivertli çocuk yine

geldi.” demiyorlar, artık. Öğretmeninki gibi

mutlu bir evlilik özlemi okunuyor gözlerinde.

Yıllardan beri Niksarlıyım sanki. Fırsat buldukça,

Taşova’ya değil, Niksar’a koşuyorum.

Niksar’ı su yolu etmişim. Gönlüm, gözüm

oraya akıyor.

Aşkımızın coşkusu içinde, Nermin’in rahatsızlığını

sezememişiz. Ben Niksar’a vardıkça,

Nermin’in yüzünde güller açıyor. Aşkının

hızında koşan deli oğlan, sevdiğinin sararıp

solmak üzere olduğunu göremiyor. Doğacak

bebeğimizin sevincinde savruluyoruz.

Nermin, hastalıktan söz etmiyor. Sık sık

hekime gidip ilâç aldığını söylüyor ancak.

“Aşkın gözü kördür.” sözcesi doğruymuş.

İnsanı, kendi haline de kör edermiş aşk. Aşkın

coşkusunda, kendisini bile göremezmiş

insan.

Sağaltım için reçete, rapor yeter mi?

Hükümet tabibi, her başvurusunda hap

içeren reçete veriyormuş. Hastalık geçmedikçe,

istirahat raporu. Arka arkaya sıralanan

raporlar. Kız Enstitüsü Müdürünün dikkatini

çekiyor. O, işin yalnızca göreve devamını düşünmüş

olacak ki: Durumu Millî Eğitim Müdürlüğüne

bildiriyor.

Nermin görevini savsaklıyor mu?

Nermin öğretmen, görev savsakçısı mı? Sık

sık rapor alıp nereye gidiyor? (Yarıyıl, dinlencesinde,

dilekçe ile bildirerek Ankara’ya, bana

gelmişti ya. Aşk kaçamağı mı ?) Kız Enstitüsü

ve Millî Eğitim Müdürü, olayı yerinde incelemek

için Niksar’a geliyor. Hasta öğretmeni

çağırtıyorlar. Beti benzi solmuş, ayakta duracak

durumda değil öğretmen. Bir yere gitmediğini,

ayakta duramazken bile görev başında

olduğunu görüyorlar.

Nermin hastaneye kaldırılmış

Nermin, Tokat Devlet Hastanesine kaldırılmış.

Tanılama Anemi: Kanda akyuvar azalmış,

hemoglobin de. Kan, gövdenin bütün bölümlerine

yeterince oksijen taşıyamıyor.

Bitirme sınavını yarım bırakıyorum

Okul bitirme sınavı çaba ve heyecanı içinde

sık sık gelen mektupların seyreldiğini anlayamamışım.

Huzursuzluğumun nedeni sınav

değilmiş. Koyu bir dindarın mırıl mırıl

dua okuması gibi Nermin’den gelen mektupları

okurdum. Üç dört günde bir şehirlerarası

telefona koşardım.Onları boşlamaktanmış,

beni boğan sıkıntı.

Tokat Kız Enstitüsü Sekreteri

Beduhiye Abla

Akşamın karanlığında postaneye koştum.

Nermin’in eskiden oturduğu ev sahibine telefon

ediyorum. “Nermin Hanım biraz rahatsız

da.” Ötesini söylemiyorlar. Ertesi sabah Kız

Enstitüsü Sekreteri Beduhiye Abladan aldım

haberi. İki dersten daha sınava girmem gerek.

Güz dönemine kalsın.

Tokat Devlet Hastanesinde

Koptum geldim Tokat’a. Nisaiye Bölümünde

Nermin. Beklediğimiz bebeğin doğumu için,

vakit erken. Bebek ölecek mi korkusundayım.

Nisaiyeci Celadet hanımla konuşuyoruz:

Bebek sağlıklı görünüyor, erken alabiliriz. Ama

anemi var. İlikler kan yapmıyor. Onu önleyebilir

miyiz?

Kaçak refakatçı

Ziyaret günleri dışında hastaneye girmek

yasak. Aradan giriyorum. Hastamın başındayım.

Doktor, hemşire geleceği zaman, bir yana

sıvışıyorum. Halime acıyan kat hizmetlisinden

yardım alıyorum gündüzleri.

Geceleri de hemşirelerin insafına kalmışım.

Gencecik, güzel öğretmen ağır hasta, eşi

de bitirme sınavlarını bırakıp gelmiş. “Doktorlara

görünmezsen, bizden çekinme.” diyor,

hemşireler. Geceleri bir sandalye üstünde

bekliyorum güzelimi. Birkaç söz etmek bile

sağlığına kavuşur umudu veriyor bana.

Sabahları, hastamı doğrultup, pencereden

kiraz dalını gösteriyorum “Ne canlı. Ben sana

ak çiçekli kiraz dalımsın derdim. Sen de iyi

olacaksın.” Fazla duramıyor, başını indiriyor

yastığa. Dışarı kaçıp, bir köşeye döküyorum

gözyaşlarımı.

Dellenmişim

Yemek yiyemiyor, serumla besleniyor. O

serum şişesi, bana göre cansuyu. Ama serum

takmak için damara girmek gerek. Damar kolay

bulunamıyor, defalarca iğne batırıldıkça,

güzelimin çektiği acıyı, yüreğime bıçak saplanmış

gibi, ben yaşıyorum. Gözyaşım görülmesin

diye, dışarıya kaçtığım oluyor. Birinde,

kapı aralığından izliyordum, serum için, elverişli

damar arayışını. Yedi kez batırıldı şırınga.

Damar bulunmadı. İçeri girip, iğneyi adamın

elinden alıp yere çarpmışım. Dellenmiştim.

O günlerin tıbbındaki olanaksızlık

Hastaya kan verilirse düzelebilir. Ama Tokat

ve yakın illerdeki hastaneler elverişli değil.

İstanbul’da Ankara’da olabilir mi? Hasta

taşınabilecek durumda mı? Doktorlar bile

kuşkulu.

Acı atlasına dönüşen yüzümü göstermemek

için, hastanenin arka penceresinde nefeslenip

döneceğim. Pencerenin altı taş yığını:

Bir olanak bulunsa, o olanağı yaratana, ömrüm

boyunca taş taşıyarak borcumu ödesem.

Nerdeee!

İntihar edeceğim

Güzelimin göçmesini görmektense, şuradan

tepe üstü, taş yığınına atlasam...

Ya iyileşirse, ona bırakacağım acının ağırlığı?

Buna hakkım var mı? İnsafsızlık! Bebeği,

erken tahliye edeceklerini söylüyorlar. Anası

da gitti, ben de gittim. Ne olacak, o ağızsız,

dilsiz bebek? Hem dölle hem bırak kaç! Sorumsuzluk!

Ölemiyorum!

Bebek ölü doğar, anne kurtulamazsa; ben

de öldüm demektir. Ömür boyu, bir ölüyü mü

taşıyacağım gövdemde, yüreğimde?

Asuman doğuyor

11 Mayıs 1953, saat 21.30. Bebek, yedi

aylık olarak, ana karnından tahliye edildi.

Ananın yüzü güldü. Küvöze alınmış bebeği

camdan gözetliyor: Elini söyle yaptı, ağzını

böyle büzdü diye anaya haber taşırken,

“Savaş bitti” haberini veren postacı gibi uçuyorum.

O haberlerin, ana yüzünde açtırdığı

gülümsemeler, güzel sonun muştusu gibi,

bungunluğumu götürüyor sanki..

(Bebek elini ayağını oynatıyor, ağzını büzüyor

muydu? Ben süsleyerek anayı sevindirmeye

mi çabalıyordum?)

Asuman’ın ilk yolculuğu

Küvözden alınır alınmaz, görevlilerin elinden

kaptım bebeği, anasının kucağına. Hastalığı uçtu

Nermin’in. Tüm dünyayı, canlıları yaratmış

Tanrının büyüklüğü parlıyor gözlerinde.

Analığın Tanrı gibi büyüklüğü, doğa gibi doğurganlığı

karşısında saygıyla eğiliyorsunuz:

Analık olmasa erkeklik, yaratıcılığın onurunu

yaşayabilir miydi? Her doğum, dünyaya yeni

bir katkıdır. İnsanlığa yeni bir umut aşısıdır.

Kadını anlamak; insan olmak, uygarım diyebilmektir.

Teşekkürle gözlerinden öpüyorum.

Nermin, biraz dirileşti ya güldürmek istiyorum:

“Sana derdim ki ‘Ben öyle şehir erkekleri

gibi, kucağımda bebek taşımam. Şimdiden

bunu bil.’ İçinden bana beddua ettin ki

ahın tuttu. Şimdi bebeği, Turhal’da çocuk

doktoru Ceyhun Atuf Kansu’ya götüreceğim.

Ne aptalca söz etmişim, değil mi?” Kendi acısını

unuttu: Çocuğu incitirsin, üşütürsün, iyi

taşı, diyor.

Dr.Ceyhun Atuf Kansu, derisi pörsük bebeğin

elini tutup çekiyor, bebek elini vermek

istemiyor. “Osman, korkma. Bu bebek çok

canlı, direngen. Son zamanlarında ana karnında

beslenemediği için derisi pörsümüş.”

Doktorun sözlerini aktardığımda, yüzünde

güller açtı. Analar, evren boyu, düş boyu gül

bahçesidir. Sütlerinden çok, sıcak sevgileriyle

beslerler yavrularını. Anamı kucaklar gibi

kucaklıyor, gözlerinden öpüyorum.

Baştabibe saldıracakken bayılmışım

Hasta tedaviye cevap vermiyor, hastaneden

çıkarmalısınız diyorlar. Başka yere taşınacak

durumda değil. Önceleri kaldığım otele,

hastamı buraya yatırabilir miyim dedim.

Yüzleri, katran karası taş duvar. Yazık ama

biz ölecek hastayı alamayız.

Tokat Hastanesinin Baştabibi, ünlü şanlı

bir doktor. Çevre illerden, hasta yağıyor, ona.

Böyle bir doktor, benim hastamın derdine derman

olabilir. Dil döküyor, ricalar ediyorum.

“Bak delikanlı, hastanemizin hekimleri elinden

geleni yaptı. Başkasına imkânımız yok.

Biyoloji okumuşsundur, ilikler kan yapmıyor.

Hastanı al götür, evinde rahat ölsün.” Ölgün

oturduğum koltuktan ayağa fırladım,

sanki doktor suçluymuş, tokatlayacağım onu.

Sonrasını bilmiyorum, bayılmışım.

Bir sığınak

Nerminlerin, ev komşusu, çocukluk arkadaşına

rastladım. Tokat’a yayılmış: genç bir

bayanın öleceği, eşinin öğrenimi bırakıp gel67

diği ve yeni doğan bebeğin ortada kalacağı.

Gözü yaşlı, boynuma sarıldı: Şifalar dilerim.

Allah’tan umut kesilmez.

Evini bize açacağını söyledi, buyur etti. Sıkılıyorum

ama başka çarem yok.

Yeri ışıklı olası bir amca

Sersem sepet dolaşırken, Behzat Caddesinde

birisine çarpmışım. Adam: “Sabah sabah

sarhoş musun, nesin?” dedi. Dik dik bana

bakıyor. Dilim tutulmuş.. “Ağzın, dilin yok

mu senin. Konuşsana!” Ben de yine ses yok.

Amca, yarı baygın birine yardım eder gibi koluma

girdi. Kahveye sürükledi. “Hele, birer

çay içelim. Bir derdin var senin. Kötü birisine

benzemiyorsun. Anlat, derdine bir çare bulunur.”

Anlatmaya başlar başlamaz: “Ha, bizim

komşu postacı Celal’in damadı mısın?” hastaneden

çıkarıldığımızı, hastaya kan verilemediğini

söyledim.

“Kolay o dedi, Sabah erken kasaplara gidecek,

taze dalak alacak, sıkıp, kanı hastaya

içireceksin.”

Başka çare yok

Yemek yiyemeyen hastaya kan içirilebilir mi?

Hastane yok, doktor yok! Amcanın önerisinden

başka çare de yok. Nermin: “Doktorun iyileştiremediğini

dalak kanı mı iyileştirecek?” diyor,

olmazlanıyor. “Haklısın, ama başka umar

kalmadı. Üç kişi birden öleceğiz? Denemek

zorundayız. Haberin olsun tabanca (*) aldım.

Kurtulamayacağımız noktaya gelirsek, ilk kurşun

bebeğe, ikincisi sana, sonuncusu da bana.

Bunu istemezsin. Bu denli acıya dayandın,

üç canı kurtarmak için, bir denesek”.

“Sen içsene!” Kan dolu bardaktan aldığım, bir

yudum ağzımda, bardağı uzatıyorum. Çektiği

sıkıntıyı görmek istemiyorum. Dışarı çıktım.

Yararı dokunmazsa? Zulüm mü ediyorum?

Tanrı mısın, doğa mısın, Hızır mısın, her

kimsen yetiş! Ben acıyla yaşayamam! Elinden

gelenin hepsini yap! Kimsen yetiş!

Yalvarmak kavramı, niçin girmiş sözlüklere

derdim. Meğer insan kurtulmak için yılana

bile sarılabilirmiş. Bu kız, bana raslamasaydı,

aşkımda ısrar etmeseydim, vaktinden önce

döllenmeseydi, bu hallere düşer miydi? Günahım

büyük. Bu acıyı taşıyabilir miyim?

(*)Ne tabancası? Çay parası bile hesaplı.

Kul sıkışınca Hızır yetişirmiş

Bizim Hızırımız emekli ebe Akile Çubukçu.

Akile Hanım. Nermin’lerin eski komşusu. Nermin’i

ta çocukluğundan tanıyor, seviyor. Kızı

da Kız Enstitüsünde Nermin’in öğretmeniymiş,

Nermin’i çok severmiş. Kendi evlerinin

karşısında bir buçuk odalık bir ev tuttu bize.

Öz kızıymış gibi bakıyor Nermin’e. İlaçlarını

alıyor, iğnesini yapıyor. Gündüz bakımı yetmiyor,

geceleri de yokluyor.

Akile Hanımın özenli bakımının yanında

dalak kanı içirmeye devam ediliyor. Yirmi bir

gün sonra Nermin’in eli ayağı hareketlendi.

Daha rahat konuşuyor. Ama hastalığın yıkıntısını

üstünden atamamış henüz. Ara sıra

titizleniyor. Surat asıyor. Aynayı yüzüne tutuyor,

“Bu karamsarlık, güzel yüzüne yakışıyor

mu, hiç?” diyorum, gülüyor. “Bak, işte

kendin oldun. Kendini kurtardın, bebekle beni

de kurtaracaksın” diyerek alnından öpüyorum.

Yasemin, Nermin, Osman, Çağla

9 Kasım 2002

TURHAL-2

(03.09.1953- 30.07. 1953)

İlkokul Öğretmenliğine dönüş

Gazi’ye Tokat ilinden gitmiştim. Tokat’a

atanmak için dilekçe verdim. Gereğini yaptılar.

Tokat ili, durumumuzu biliyor: İkimizi de

Turhal merkezine atadılar. 1953-54 öğretim

yılı Turhal’da çalıştık.

1954’te bitirme sınavı için Ankara’ya gitmiştim.

Nermin’in gönderdiği Fotoğrafın arkasındaki yazı:

“Hatıramızı en derin, en sonsuz sevgilerimle

sunuyorum. 29.05.1954 Canın. İmza

Nermin’i sırtımda taşıyorum

Müftü Mahallesinde bir ev bulmuştuk. Yeşilırmak

taştı. Mahalleden çalıştığım Atatürk

İlkokuluna değin her yer su altında. Ayağımda

lastik çizme, sırtımda Nermin. Okulun

önünde Nermin’i sırtımdan indiriyorum. Oradan

işine gidiyor.

Akşam okulun önünde karşılıyor, sırtımda

eve taşıyorum. Öğretmenler bana gülüyor.

Hele o derme çatma mahallenin kadın, erkeği

bizi seyre çıkıyor: Kılıbığa bak! Erkeğe bak!

Umurumda mı dünya? Güzelim iyileşmiş.

Kızım, sağlıklı büyüyor. Biz, öyle yazılı sözleşme

yapmamışız. Nikâh memurunun “İyi günde

kötü günde…” sözü bağıtlamamış bizi.

Resmi hiçbir bağıt olmasın, bizimki gönül

bağı. Her şey, vız gelir, tırıs gider.

Turhal, 1953

baharı. Nermin

Turhal Şeker

Fabrikası

bahçesinde

Celal Baba ile nasıl baba oğul olduk?

O da Turhal’da, biz de. Celâl Efendi, oranın

sevilen, sayılan adamlarından. Öğretmen

aylığıyla sıkıntıya düşeriz belki diye, yakını

esnafla tanıştırdı beni.

Esnaftan Adnan Bey: “Celâl Efendi yazık

etmişsin kıza.” demiş.

Niçin mi?

Ocak ayının başı, Turhal köprüsünde iki

çocuk: Biri dört, ötekisi altı yaşlarında: Üstlerinde

yalnızca gömlek, ayakları yalın: Buza

basıp havaya hopluyorlar.

Çocukları, Adnan Beyin dükkânına götürdüm.

Baştan ayağa giydirttim. Komşudan aldırttıkları

ayakkabılar da veresiye. Adnan Beyden

aldığım para ile biraz harçlık, ellerine de

birer çikolata. Çocuklar, ilkyaz kuşu oldu,

uçup gitti. Arkalarından, dükkânın kapısına

dayanıp ağlamışım.

Bu hal, Adnan Beyin ticaret kafasına sığmamış

da…

O akşam rakısı, nevalesiyle oturdu ocağımızın

başına Celâl Efendi. “Evlat, özür dilerim,

sen benim öz oğlumsun.” dedi.

Asuman bebe beni eğitmenleştiriyor

İlk çocuk, dünyaya, aslan pençesiyle sarılmak:

Dünya dümdüz oluyor. Her türlü engeli

aşacak, her türlü zorluğu yenecek güç kazanıyorsunuz.

Kendinizden birine adanmak,

yiğitleştiriyor insanı: Selsiz seylapsız günlerde

okula gidip gelirken: Yassıl dağlar yassıl Osman

Efem geliyor diye mırıldanırdım.

2 yıl ortaöğrenimde, 2 yıl da yüksek öğrenimde

meslek dersleri görmüş, dört yıl öğretmenlik

yapmıştım. Bana öğretilenleri aktarırmışım:

Turhal Atatürk İlkokulu 1.sınıfında 30 öğrencimden

her birinin bir yeri, bir devinimi

Asuman’a benziyor. Onlar mı benim kızımdan

çalmışlar, kızım mı onlardan bir şeyler

aparmış? Olmaz ki öyle şey! Biz çocuğumuzu,

nasıl tapınır gibi seviyorsak, onun için

her türlü fedakarlığa hazırsak, onların ana

babası da öyledir.

Ana baba öğretmen duyarlığını, her çocuğa

anası, babası gibi muamele edip, sevmeyi,

bana kızım öğretti dersem, abartma olmaz.

Nermin’e bunu anlattığımda: “Kadın duyarlığı

ile erkek duyarlığı arasındaki fark bu. Öğretmen

öğrencinin hem babası hem anası olmalı.”

dedi.

1984 Baharı – Oran.

Nermin, Can evin bahçesinde

YALNIZ SEN

Her biri bir bucakta kalan

Kimi gerçekti kimi yalan

Nice dosta gönül verdim

Hepsinden hepsinden güzeli

Narin, beyaz bir kadın eli

Vefayı yalnız onda gördüm

İşten dönerim ki eşikte

Yatağımız soframız birlikte

Neş’em hüznüm.

Onunla derdim

Dal yeşili, göklerin nuru

Duyduğum erkeklik gururu

İçime sevinçleri serdim

Her şey ama her şey gönlümce

Yaşadıkça böyle bilece

Sadece sana gönül verdim

Turhal 1953

N…..

Akşam ufuklarınca serinlik

Sabahlarca bir hoşluk

Verir bana varlığın

Kara somun baklava olur

Birlikte yeyince

Iraklar seninle yakın

Fincanımın tatlı falısın

Yollar mı teller mi

Aç açabildiğince

Bahçemsin, ağacımsın, dalımsın

Uzanıver yanıma

Ver ellerini

Bembeyaz, ince

Sen kim olmalısın

Anadan kardeşten üste

Yaşayıver böyle

Yüreğimin derinliğince

Turhal 1953

DOĞANHİSAR

(30.07.1954 – 01.10.1954 )

Doğanhisar

Doğanhisar köy. Türkiye’nin kaç köyünde

ortaokul vardı o zaman, bilmiyorum. Ben köylü

çocuğuydum. Köye hizmetten gocunacak değildim.

Gittim gördüm. Doğanhisar bir kasaba.

Doktoru var. İnsanını da sevdim.

Nermin’in Doğanhisar’a atanmasını bekliyoruz

Türkiye’nin neresinde olursa olsun, eşimle

birlikte çalışmak istediğim dilekçeyi MEB’na

sunmuşum. Umutla bekliyoruz. Ama bir türlü

kararname gelmiyor.

Sözüm ona isteğimiz yerine getirilmiş

Atama kararnamesi geldi. Beni Reşadiye’

ye, Nermin’i Doğanhisar’a atamışlar.

Konya - Tokat arasında

İki ay, sekiz gün bizi süründürdüler, acı

çektirdiler. Ayrıldığımız ve gideceğimiz yerlerin

okullarında eğitimin aksayacağını hesaba

almadılar.

Neden, niçin? Siyasaya sırtını dayamış bir

bürokratın cakasından.

VATAN

Bir çocuk tanırım, öküz güden

Şimdi elleri mürekkep içinde

Aşk, ışık verir gözünden

Uzaklarda vatan hizmetinde

Millet kadar genç ve zinde

Bir doktor bilirim dağlar ötesinde

Onun ellerindedir vatan

Buğday tarlasında zeytin küfesinde

Köylü kızların mendillerindedir vatan

Vatan doyduğun yer derler: Yalan

Çalıştığın, ömür verdiğin yerdir vatan

Bir öğretmen bilirim,

yaprak gibi bakışları

Issız köylerde onunla beraberdir vatan

Vatandan bir parçadır fistanın nakışları

Baharlardan haberdir vatan

Aşımızda tuzdur, biberdir vatan

Al bayrağa döner dolaşır

Kızlar gibi çapkın, kıvrak

Tarlada Fatmayla ağlaşır

Düşer yollara türkü çığırarak

Veya esenlikle gam dağıtarak

Çocukların gözlerinde kuşlar gibi

Benim genç alnımda sıcak sıcak

Anam olacak, bacım olacak

Vatandır Zeynep’in emzirdiği kucak kucak

Doğanhisar, 1954

Osman, Eren Can, Nermin

Ankara – Oran, 1995

KARIMA

Hayat mı dedin karıcığım

O seninle başlar

Adınla girer hikâyeme

İyimserlik

Sen, yalnızlığımın çiçeğisin

Aman rüzgâr esme

Kaderimin aynasında büyüsün

Beraber yeşerdik

Sevimli küçük fidan, andız

Bana ‘baba’ diyen kız

Seninle geldi bahçeme

Can verdik

Bir anam bilir acımı, bir de sen

Şefkat rüzgârlarıdır bakışlarında esen

Aman üstümden çekme

Kalsın bu serinlik

Doğanhisar, 1954

TOKAT-REŞADİYE

(08.10.1954 –25. 11.1956)

Reşadiye, 1954

REŞADİYE’DEN BİRKAÇ ANI

Asuman’a süt ve sınav kâğıdı

Bir büyük anadan süt alırdık, Asuman

için. Torunu öğrencimdi. O getirirdi sütü. Çoğuncası,

para üstünü almazdık.

Arkadaşlardan öğrendik ki, süt herkesten

çok daha pahalıya veriliyor bize. Ülkemizde,

genelde verici tanışıklık, sağmal inek gibi kullanılır.

Öğrenci şımarıyor, tanışıklık rüşveti bekliyor.

Büyük ana süt almayı kestiğimiz için,

hakkımızda dedikodu yapıyor.

Öğretim yılı bitmek üzere. O öğrencinin

yazılı sınav kâğıdını okuyordum. Geçer durumda

değil. “Garez etti” demesinler diye

yanıtların her birine, 1, 2 puan ekleyerek notu

4.5’a yükseltmeye çalıştım.

Teneffüs zili çaldı. Nermin geldi. O arada

ben hile-i şeriyeyle 4,5’a çıkarmıştım notu.

Kâğıdı delercesine imzaladım. Uzun bir soluk.

Rahatladım. Nermin:

- Derse girerken de bu kâğıt vardı elinde,

45 dakika bununla mı uğraştın? Dağ mı devirdin

ki ooh çekiyorsun?

- Öğrenciliğimde, dik kafalılığımdan ötürü

benim notumu kısanlar oldu. Onlara benzemeyeceğim.

- Öğrenci bilir mi bunu?

- Bilmesine gerek yok. Öğretmenim, ben bileceğim

elbet.

Ense köküme eğildi, saçlarımdan öptü

Nermin’in öpücüğünden daha büyük armağan

olur mu?

İki’den üç’e çıkmıştık, dört’lendik

Reşadiye’de, Ortaokulun yanında, Şevkiye

Çağman’a ait bahçeli bir evde oturuyorduk.

Bahçesi meyveli ağaçla dolu bu evde, biz de

bir çiçek daha açtık: 31 Mayıs 1956, saat

6.00’da Yasemin doğdu: “Komşunun kızı çiçek

suluyor/Maviler daha mavi, kırmızılar daha

kırmızı oluyor/ Ben gülüm, ben karanfil, ben

yasemen diyor/ Boy boy renk renk çiçekler.”

Yasemin, Yasemen, Jazmin, Jazmina Gelsemino,

her dilde var bu çiçek. Evrensel. Dünyaya,

yeni bir çiçek katkılamak, bizi de çiçeklendirdi.

İnsanlığa yeni değer eklemekten

daha büyük sevinç olur mu?

Halk, kendi yararına çalışanı tanır

Öğrencimizin, yarısından çoğu köylerdendi.

Üçü beşi, bir evde kalırdı. Geceleri onlara

uğrar, derse hazırlanıp hazırlanmadıklarını

denetlerdim.

Reşadiye

Temmuz 1956

Oturduğumuz evin

bahçesi

Yasemin kucakta,

Asuman yanda.

Halk, bu adam geceleri ne geziyor karanlık

sokaklarda? Başka bir amacı var demezdi.

Biraz sert davransanız bile halk anlıyor sizi.

Onun hizmetine koşulmuşsanız bağışlamaya,

sevmeye hazırdır.

(Halk dokusunun bozulmasından daha büyük

felaket yoktur, uluslar için.)

Halkın güzelliğine bakın

Askerlik Şubesi başkanının oğlu, benim

dersimden bütünlemeye kalmış. Çıkardığım

dergideki yazımın başlığı: Ticaret Ahlâkı. Bay

Başkan, o yazıdaki iğnenin yöneldiği esnafa

gidiyor: “Bu herif Köy Enstitülüymüş. Sonradan

bu komünistlere yüksek öğretim hakkı

tanımışlar da, ortaokul öğretmeni olmuş.”

Esnafın yanıtı: “Delibozuk görünen biri ama

çocuklarımızı yetiştirmek için çırpınıyor, gece

gündüz. Müdür öğrencilere saçınızı kestiriniz

dediğinde öğrenci uymuyor da, o nöbetinde

öğrenciye söyleyince, ertesi sabah herkes tıraşlı

geliyor. Vatana, millete bir zararı yok

adamın. Komünist öyleyse ben de komünist

olurum.”

Süresini doldurup kaçmaya çalışanla kendisini

halkın hizmetine adamışı ayırt etme

sağduyusuna bakın. Cumhuriyeti halka indiremeyişimizin

nedenlerinden birisi de halkın

sağduyusundan habersizlik değil mi?

O sağduyuyu özümsemiş birisi vardı yanımda.

Sağduyusuzluk karşısında küfrettim

mi, beni azarlamazdı, nazikten nazik, terbiyeliden

terbiyeli Nermin’im.

Köyden yaya gelen üç öğrenci

Bir sabah ilk derste, öğrencilerimden biri

sıraya yığıldı. Çocuğu sırtlayıp Hükümet Tabibine

götürdüm. Hasta değilmiş, açlıktan bayılmış.

Onlar, üç çocuk, arka sırada otururdu.

Yanlarına vardığınızda yalnız ekmekle doyunanların

ağız kokusu, burnunuzu sızlatırdı.

Üçünün durumu, birbirini aratmaz. 10

km.lik köyden yaya gelip yaya dönüyorlar.

Bunlara öğle yemeği vermek için bir olanak

yakalayabilir miyiz? Açıktan söylemeden yoklamalar

yaptım. Olumlu sonuç alamadım.

Nermin ile, kendi çocuğumuzu düşünerek,

bu çocuklar için ne yapabileceğimizi aradık.

İkimiz de maaşın üstüne, ayda otuz altışar lira

ek ders ücreti alıyoruz. Bunu almadık saysak,

işte 72 lira.

Nermin, ‘Teknik öğretimden ücretli olduğu

için ücreti benimkinden çok. Toplam 90 lira.”

(Olanaksızlıktan olanak yaratmasına hayranımdır.

Önce anlattığım, “kadifeli manto”yu

anımsar mısınız?)

Vur aşağı, sür yukarı, birisi et olmak üzere

çocuklara üç kap yemek için lokantacıyla

anlaşıldı.

Yolların düğümlendiği, ile ulaşmak gurbete

çıkmak gibi olan köy yapılı ilçeye kısılıp

kalmış hangi bayan öğretmen, böylesine razı

olurdu?

Nermin, bana bağışladığı aşkı, ana yüreği

ile yetkin insan duyarlığıyla daha tatlılaşıyor,

güzelleştiriyordu dünyayı.

Biz, iki saf Asaf’tık: Afrikalı aç çocuklar

görüntüye düşünce gözlerimiz yaşarırdı. Ulusal

bayramlarda öğrencilerin resmi geçiti, göğsümüzü

kabartırdı. Sevinçle gözlerimiz yaşarırdı.

Piyangodan para çıkarsa, yoksul çocuklara okul

açmayı düşünürdük.

Çocuklarımız için, özdeksel birikim bırakmak,

aklımızdan geçmemiştir, hiç. Ama onlara

iç zenginliği, insanlık değeri bıraktığımıza

inandık/gördük.

Onur madalyası

(Ayrılıştan 45 yıl sonra gelen madalya)

24 Kasım 2001, gece yarısı telefon çaldı:

Reşadiye’den Temel Özcan arıyor:

- Öğretmenim, öğretmenler gününüzü kutluyorum.

Sizin ve annemin (Annem dediği eşim

Nermin) ellerinden öperim.

- Teşekkür ederim Temel. Nasılsın?

- Bugün ilçede, öğretmenler günü, ilçenin

bütün erkanıyla kutlandı. Ben sizi anlattım.

- Ne dedin?

Temel anlatıyor:

“Osman Bolulu Öğretmenimiz, dersine vaktinde

girer, vaktinde çıkardı. Bir gün gecikmişti.

Saatine baktı: “On üç dakika geciktim.

Özür dilerim.” dedi. Sonra ekledi: “Ben ayda

üç yüz lira maaş, otuz altı lira da ek ders

ücreti alıyorum. Ayda doksan altı saat derse

giriyorum. Hesaplayın bakayım, bir saate ne

düşüyor? Bir saatin karşılığını ödeyeceğim.

Onunla sınıf kitaplığına kitap alacaksınız.”

“Olmaz öğretmenim” dedik.

“Beni borçlu bırakmaya hakkınız yok” diye

diklendi. “Dersin hepsi gitmedi. Öyleyse on

beş dakikanın parasını ödeyin.” önerisinde

bulunduk. “Hayır! Gedikli namus olmayacağı

gibi eksikli hizmet de olmaz.” deyip bir saate

düşen parayı sınıf başkanına verdi. Ondan

sonra normal dersimize devam ettik.

Konuşmamı, şu sözlerle bitirdim: “Bizim

45 yıl önceki öğretmenimiz böyleydi. Öyle öğretmenler

yetiştirdi bizi. Adaletli, esenlikli bir

yurt ve yönetim bekledik. Türkiye’nin değerlerini

heder edenlere selam, öğretmenime saygılar.

Selamımın anlamını anlıyorsunuz ya!..”

Temel, öğretmen emeklisi. Onun öğrencilerine,

bizden bir sızıntı ulaşmıştır belki

avunusuyla, o geceyi nasıl rahat uyuduk, sabahını

nasıl ışıklı, dünyayı ne güzel bulduk,

bilemezsiniz. Temel bunları Tokat ve Reşadiye

gazetelelerinde yazmış. Kesiklerini gönderdi

bana. Ne güzel armağan. Bankalar dolusu

param olsa, onun yanında hiç kalır.

Bana verilen idari cezalar, belgeliklerin tozuna

gömülmüş, çürümüştür. Ama öğrencilerimiz

yaşıyor, kimi de çocuğuna anlatmıştır bizi.

Yüzlercesi aramıştır bizi. Hangi görüşe kaymış

olurlarsa olsunlar, hiçbirinden saygısızlık

görmedik. Onların bizi araması, bizim için birer

onur madalyasıdır.

UZAKTA

Hani geceleri çoban ateşleri parlar ya

Reşadiye’de işte onlar kadar

uzaktayım ben

Ellerim dallarla uzanır semaya

Dağ pınarları gibi ıssız akarım

Kendiliğinden

Günler bir dişi tay mı ne

Koşuyorum koşuyorum tutamıyorum

Buğday pişman bu taşa düştüğüne

Dönüyorum dönüyorum öğütemiyorum

Ananın oğuldan uzaklığı

Dikenli tarlalardan beri yoldaşım

Tek çarem, umut korum yıldız parlaklığı

Anadolu’nun yellerinde esrik başım

Hele ki ilk göz ağrım aynı yastıkta

Haydi bulutlar derim,

bir ses ‘baba’ deyince

Biz, beş kişi rahatı, şöhreti bıraktık da

Bir köydeyiz, ahlat ağacı sessizliğince

Reşadiye, 04.10.1954

Çoban ateşinin ışığı, İstanbul’a vurmuş: Hüseyin

Karakan ŞİİRİMİZ 1956 (seçki) kitabına almıştı

bu şiiri.

KIZIMA

Sevda rüzgârının getirdiği sen

Yeşeren, büyüyen çiçek

Güller açılır gülsen

En güzel türküm ninnilerin olacak

Sokaklara düşerim gün ağarır ağarmaz

Akşama dek kollarım yorulmadan

Evimin ocağımın ışığı olmaz

Hastalansan, ağlasan

Senin için çırpındığım gündüz gece

Yumuk ellerindedir yarınım

Çözüldü hayat denen bilmece

Artık ne üzgünüm ne yorgunum

Saadet için attığım tohum

Şafakların aydınlığından

Ilık mevsimleri tutarsın ellerinde

çocuğum

Yaşamaktır çığlığından taşan

Bir zincir ki halka halka sevgiden

Sensin ananla benden sonraki

Yaşamın gönüllüsü bu nesil yeniden

Her şey iyilik, güzellik uğruna unutma ki

Reşadiye, Kasım 1953

Asuman erken dillendi: “Baban, annenin nesi?”

“Canısı” derdi. “Ya annen, babanın nesi?”

“O da annemin canısı!”

BİR KÜÇÜCÜK KULÜBECİK

Benim küçük peteğimdeki ne

Ellerinin sıcağı Ner

Kıvanç düşür gözlerine

Gözler gözler bu gözler

Benim küçücük peteğimdeki ne

Ör kozanı sabrın mutluluğundan

Çocukça deprenen aşkla

Günlerin ince oluğundan

Hele bir akmaya başla

Ör kozanı sabrın mutluluğundan

Ellerin gözünden ırak küçük peteğimiz

Hevenkle vermiş Tanrı çokçasını

Her akşam çocukça seviştiğimiz

Neyleyeceksin bundan ötesini

Ellerin gözünden ırak küçük peteğimiz

Reşadiye 1956

İlkin ev bulamamış, bir evin bahçesindeki kulübemsi

barakada oturmuştuk. Mekânın önemi

vardır da içinde yaşayanların sevgisidir derme

çatma mekanı mutluluk sarayına dönüştüren.

GİTMEK KORKUSU

Dalıp gitsem bir limandan içeri

Eşini yitirmiş martılar gibi

Deniz feneri miydi gözleri

Gariplerin kim olacak sahibi

Dalıp gitsem bir limandan içeri

İnce ellerinden dokunmadı mı bu sıcaklık

Nasıl koyup gideceğim

Neler çektik, ağrıksımadık

Karanfilim benim, deste çiçeğim

İnce ellerinden değil mi bu sıcaklık

Bir gün benden kopanlarla sen kalırsan

Bir de gençliğimi gömdüğüm kitaplarım

Sıcakça toprağıma yüz sürsen

Yine senin için ağlarm

Bir gün benden kopanlarla sen kalırsan

Reşadiye,1956

SABAHLAR ÜSTÜNE

Bir tutam saçın savrulsun

Yeter karşımda

Gözlerin yedi mevsime varsın

Çiçek açtırır dağında taşında

Bir tutam saçın savrulsun

Şimşek gibi aydınlat kısadan

Deryaya düşmüş kayıktakini

Tütüver şu yıkık bacadan

Yeşert susuz ekini

Şimşek gibi aydınlat kısadan

Serptiğin yok mu sabahlar üstüne

Öylesine bereket delirsin

Garip âşığın kastı ne

Acep bilir misin

Serptiğin yok mu sabahlar üstüne

Reşadiye, 1956

BİRİNCİ TÜRKÜ

Uzak bir yolculuğa çıksam

Özlem kıvranırken minnacık mendilinde

Yıldızlarla pencerenden aksam

Aynalarda şavk sevgin ellerinle

Nerim benim

Gözlerim benim

Bir ince tütünsün

Bahar ince yeller esrik

Gülsün dalların gülsün

Der meyvelerimizi elma erik

Nerim benim

Gözlerim benim

Uçuşsun kuşlar bırak

Otlar sudan yeni çıkmış kızlar gibi

El ele göz göze yaşamak

Hayat bu değil mi

Nerim benim

Gözlerin benim

Reşadiye, 1955

İKİNCİ TÜRKÜ

Boğalı dağlarında bir tutam çiçek

Benim sarı çiçeğim, top çiçeğim

Gözlerinde başladı gözlerinde bitecek

Güllü dikenli sevdiceğim

Türkünü söylerim

Nerim

Gecenin ortasında bir mum

Narin alnında alevi

Türkü söyle korkuyorum

Güneşli havada kar gibi

Erisin kederim

Nerim

İpini koparan uçurtma

Denize düşen el kadar

Sıcak günleri arama

Artık bir hoş insanlar

Sen yalnız bizi ara

Ben bunu derim

Nerim

Reşadiye, 1955

Ben Boğalı Dağının eteğindeki bir tütün tarlasında

kuşluk vakti doğmuşum

ÜÇÜNCÜ TÜRKÜ

Bir tutam ışıksın çocuk

Dalların üstüne düşürdüğüm

Kapın rüzgâra açık

Esintin görkem nefesin sürgün

Kara kahırda ak’ı seçmelisin

Minik kuşlar kanatlanacak, yarına değin

Her güz, yeniden ekmelisin

Bahara boylanır tohum dediğin

Şu ocakta tıkırdayan ne

Kapımı çalan kim

İnanıyorum güzel umutların pişeceğine

Karşımda gülümser çocuk dediğim

Niye tuzlusun, arada bir

Mavi göllerin aynasını

Dalgalandırsan n’olur

Çocuk çekinserliğin kırık değildir

Aşıma tuz biber tadı verir

Reşadiye, 1955

SENİN ELLERİN

Tellere koy yüreğini

Küçük kuşlar gibi

Uzaklara çağrın gelse

Senin ellerin üşür mü Leylim

Kar yağsa

Rayların üzerinde

Işıklar nasıl kayıp giderse

Seninle öyle uzaklara gidelim

Senin ellerin üşür mü Leylim

Koynuma girse

Haberci ateşler

Karlı dağlarda nasıl tüterse

Öyle uzat ellerini

Senin ellerin üşür mü Leylim

Yüreğim gibiyse

Reşadiye, 1955

AMASYA- TAŞOVA

(29.11 1956 – 01.07. 1959)

Zora koşmuşum kendimi

Taşova Ortaokulu 1953’te açılmış. 10-15

evlik köy, merkezî olduğu için, ilçe yapılmış.

Halkı, yakın köylerden gelen insanlardan. Ortaokulun

açılışı, Taşovalıyı üniversiteye kavuşmuş

gibi sevindirmiş.

Üç yıl içinde, iki müdür yetersizlikten ötürü

görevden alınmış. Stajyer öğretmen müdür

vekili. Üçüncü müdür benim. Öğrenci

haytalaşmış. Taşovalı önceden beni tanıyor.

Kendi çocuğu saydığı benden çok şey bekliyor.

Nasıl üstesinden geleceğim, bu işin?

Halktan destek

Halk beni ağırlamak istiyor. İki avuç içi çarşıdan

geçerken, “hiç olmazsa, bir çayımı iç”

diye dükkânlarına çağırıyorlar. Böylesi bir ilgiden

alacağım destekle zorlukları aşabilirim.

Belediye başkanıyla görüştüm. Okulda çaylı

bir veli toplantısına karar verdik.

Velilere:

- Benden çok şey beklediğinizi biliyorum.

Güveninize teşekkür ederim. Sizler askerlik

yapmışsınızdır, ana baba olarak evinizi

yönetmişsinizdir. Her iş için bir disiplin ge97

rek. Okulun durumunu biliyorsunuz. Disiplinsiz

askerle savaş kazanılamayacağını da

bilirsiniz.

Benim de, ilkokul başöğretmenliğinden

başka deneyimim yok. Bir süre sıkı davranırsam,

darılmayacaksınız. Şikâyetiniz olursa bana

açık açık söylerseniz bu işi, yardımlarınızla

başaracağıma söz veriyorum. Başarılı

olamazsam, yıl sonunda başka bir yerde öğretmenlik

isterim.

Benim bu yılki başarı sicilimi tutacak,

müfettiş gibi beni denetleyecek sizlersiniz.

OKULA YENİ BİR HAVA GETİRMELİYİM

Pazartesileri derse İstiklâl Marşıyla başlıyor,

cumartesileri İstiklâl Marşıyla bitiriyoruz

haftayı. Daha önceleri böyle değilmiş. Halk

hoşlandı. Hafta başı, sonu törenlerinde öğrencilerle

konuşuyor, nasıl davranacakları konusunda,

onları aydınlatıyorum. Kıyıdan köşeden

izliyor halk. Cuma günleri vaaz eden müftüye

gösterdikleri saygıdan bana pay ayırdıklarını görüyorum.

Gece gündüz öğrencileri izliyorum: Sokaktan

evine, evinden kıra değin. Haytalık yapanı

uyarıyor, vazgeçmezse, evlerine gidiyorum.

Sokaktan ayağı kesildi öğrencinin.

Okul bahçesine voleybol, basketbol sahaları

yaptırıldı. Halk seyre geliyor. O sahalarda,

bahçede çerçöp, kâğıt benzerini ben toplamaya

başlayınca öğrenciler de işe koyuldu.

İşi sıkı tutuyorum: Sabahın sekizinden

akşamın yedisine değin okuldayım.

Haytalığı bırakmamış olan yok mu?

Getirdikleri ‘mazeret’ (özür) puslalarındaki

imza velinin mi, velilere soruyorum.

Göreve başlamadan önce mimlediklerimden

dördünün, ırmak kıyısına doğru gittiğini

gördüm. Dersim biter bitmez, ırmak kıyısına

vardım. Çalılığın arasında ver yansın gözüne

iskambilin. Biri:

- Vur lan papazı.

- Asıl papaz gelirse.

Tepelerinden sesleniyorum:

- Papaz burada. (Saçım gür ya, sürekli

öğüt veriyorum ya papaz benim.) Azar bekliyorlar.

Yok!

- Haydi, okula gidiyoruz.

Okulda azar, öğüt yok. Şaşırdılar.

Papazın yardımcıları onarımda

- Pazar günü bana yardım edeceksiniz.

Okulun arka duvarında sıvalar dökülmüş.

Araç gereç hazır. Yıkığı birlikte onaracağız.

İşi bitirdik.

- Hocam affettin mi bizi?

- Ödeştik. Bir daha haytalık etmeyeceğinize

güveniyorum. Haydi, Belediye Bahçesinde

çay ısmarlayayım size.

Yatsı çayı

M.ye rastladım yatsıya doğru, beni görür

görmez fırının penceresine yaklaştı. Camı tıklattı.

- Ne yapıyorsun?

- Akşam ekmeği alacaktım da.

Bayat iki ekmek aldı. Para çıkmadı cebinden.

Parayı ben ödüyorum, sonra babandan

alırım. Rahatladı. Gidecek.

- Unuttum be, ben de akşam yemeği yememiştim.

Hadi, size gidelim.

Kol kola varıyoruz eve. Akşam yemeği yenmiş.

Baba anlıyor durumu. Parlayacak. İşaret

parmağımı dikine ağzıma götürdüm.

- Bacı, bir yatsı çayı makbule geçer.

Uğurlayan babaya: “Üstüne varma. Bir daha

yapacağını sanmam”

Masa tenisinde yenilgi

İşler gide gide rayına oturuyor, ama günlerdir

ayakta, dolaylı didişmede olmak, sinirlerimi

germiş. Öğrencilere sertleşmişim. Birkaçını

hırpalamışım. Çocuklardaki kırıklığı

nasıl onarabilirim? Okul salonuna birkaç tane

tenis masası konmuştu..

Masa tenisinin dakikası kırk para. Yenilen

ödüyor. İncindiğini sandıklarımı seçiyor, onlarla

maç yapıyor. Yeniliyorum. Biliyorum ki

içlerinden “Sen beni nasıl hırpaladınsa, ben

100

de seni yendim, para ödettirdim ya!” diyorlardır.

- Aferin sana! Bak beceriklisin. Öteki tutum

ve davranışlarında da aynı özeni gösterirsen

başaramayacağın iş olmaz: (Hem hakkın

teslim edildiğini öğrensin, hem de iyiye güdülensin.)

sözlerimden sonra omuzlarını okşayınca,

öyle dikine yürürlerdi ki meydan savaşı

kazanmışçasına.

OKULUN HAVASINI DEĞİŞTİREN ETKİNLİKLER

Zoraki Hekim

Anadolu kasabalarına tiyatro adı altında

baldır bacak gösterileri yapılır. Halkın kafasındaki

tiyatro budur.

Öğrencilerimiz Moliere’nin Zoraki Hekimini

oynayacak. Yapıtta sahte bir hekim var.

Kasabalı, gördüğü bir tipin adını, hemen bir

tanıdığına yamar. Hükümet Tabibi Selahattin

beye, yakıştırma sıçramasın, hem de tiyatro

görmüşler, ilk izlenimlerini belirtsin diye; ilk

provaya, ilçenin resmi erkanını çağırdık. Onların

konuşmaları yayılsın, halk merak etsin.

Erkanın notu pekiyi.

Önce veliler, birkaç kez halk seyretti oyunu.

Dahasını bekliyorlar.

101

Paydos

Cevat Fehmi Başkurt’un Paydos adlı oyununda:

İkinci Dünya Savaşından sonra ortaya

çıkan ekonomik bunalım içinde gelişen

çarpık ilişkiler anlatılır, genel ahlâk açısından

eleştirilir. Olay, idealist bir öğretmenin

çevresinde döner. Öğretmen, geçim zorluğuna

düştüğü için, meslekten ayrılmış, öğrencilere

paydos demiştir.

Kasabalıya yaşadığı süreç, kasabalı anlayış

ve idealist öğretmen hakkında, bir şeyler

iletebilir mi, bu oyun?

Okul salonu kitaplık

Varlık Yayınlarının gençlik düzeyine uygun

olanlarının her birinden birkaçar tane

120 kitap getirtmiştik. Yaz dinlencesinde

eşimle kitapları okumuş, onlar hakkında notlar

tutmuştuk.

Öğretim tam gün: 9.00’da başlar, 15.15’te

biterdi. Öğrenciyi eve salmazdık. Sıralar, sınıflardan

uzun salona çekilir, orası kocaman

kitaplık olurdu. Herkesin elinde bir kitap.

Okuyorlar mı, tünel mi geçiyorlar? Başlarına

dikilir; hangi kitabın, hangi sayfasındaysa,

öncesine değğin sorular sorardık. Kemküm ederlerse:

- Biz, kitapları okuduk. Hangisinin, hangi

sayfasında ne anlatılıyor, biliyoruz. Dikkatli

oku!

102

Dinlenceye rastlayan bayramlarda da

Okul bahçesinde ulusal bayramlarımız üstüne

öğretmenler konuşuyor, öğrenciler şiir

okuyor. Veli, halk izliyor. Okul, önde bayrak,

onun arkasında trampet takımı ilçeyi dolaşıyor.

Ulusal bayramlarımız halkla kutlanmış

oluyor.

OKUL İÇİ SORUNLAR VARDI

Kimi öğretmenler

Yönetim aksaklığı, kimi öğretmenleri gevşetmiş.

Ders zili çalar çalmaz sohbeti kesip

sınıfa gitmiyorlar. Ama 45 dakika dolar dolmaz,

başlarını uzatıp hizmetliye:

- Niçin çıkış zilini çalmadın diyorlar.

Saat salonun duvarında. Kaç dakika geç

girdilerse, o kadar geri almış, bekliyorum.

- Saati, ben geri aldırdım. Derslere vaktinde

girip çıkılmadıkça, her gün burada bekleyeceğim.

Derslere vaktinde girilip, vaktinde çıkılıyor

artık.

Ağzı bozuk öğretmen

S.Bey Sivas merkezinden Taşova’ya sürülmüş

yaşlı bir adamdı, Taşova ilkokulunda görevliydi,

ortaokulda ücretli din dersine giriyor.

Arada sırada öğretmenlerin dersine girer,

öğretimin nasıl işlediğini izlerdim.

103

Sınıflar, uzunlamasına bir salonun bakışımlı

iki yüzüne diziliydi. Salonda dolaştınız

mı, içerdeki konuşmaları duyabilirdiniz.

S.beyin bulunduğu sınıftan küfürlü sesler

geliyor. Bekledim, devam ediyor. Çocukların

anası babası kimi varsa, tümüne sövüyor.

- Hocam, biraz dışarı gelir misiniz?

- Buyurun müdür bey.

- Sizin sözleriniz sokakta birine söylense,

kurşunla cevaplanır. Üstelik, din dersindesiniz.

Sizi bir daha burada görürsem, küfürü

aşan şeyler yaparım.

Vay efendim, ücretli öğretmen, il onayıyla

görevlendirilir, görevden çekilirmiş. Aynı okuldan

ücretli gelenler, gelmemeye başladı. Haftada

18 saat ders yapmam gerekirken 32

saat derse giriyorum. Boş dakikam yoktu.

Sonra yakın köy okullarındaki öğretmenlerden

yararlandık.

Milletvekilleri sorguya çekiyor beni

Çarşıdan geçerken, bir dükkândan çağrıldım.

İktidarın 6 milletvekili, ayağa kalkarak

tokalaştılar. Müdür beye, bir kahve söylendi.

Övgülü söz ediyorlar. Bakalım, arkasından ne

gelecek?

- Müdür bey, kendi başınıza, bir öğretmenin

işine son vermişsiniz.

- Okulun öğretmeni değil. Ücretli. Din dersinde

öğrencilere sövüyordu.

- Yine de yasal değil.

104

- Kolayı var. Ankara’ya gidince ME Bakanına

söylersiniz, yeteri kadar öğretmen gönderilir.

Olay üzerine soruşturma yapılır. Suçum

varsa benim müdürlüğüme son verilir.

İzninizle beyler!

Kahveyi yarım bırakıp çıktım.

Vali ve Yüklenici

Vali, hiçbir yere uğramadan ortaokula geliyor.

Doğrudan ortaokula gelişinin, bir nedeni

olabilir mi? Verilemeyecek hesabım yok ki.

Valiyi, okul bahçesinde karşıladım. Partili

yüklenici (müteahhit) yetişti arkadan:

-Vali Bey, okulun onarımını yaptım, iş bitti.

Bu Müdür, gereken evrakı imzalamıyor,

paramı alamıyorum, aylardır.

Vali’nin sorulu gözleri üstümde.

- Biraz müsaade eder misiniz Vali Bey?

Şükrü Efendi, çabuk bir kazma getir.

Kazmayı, okulun arka yanındaki tuvaletin

duvarına vurdum, sıvaların altından tahta

çıtalar çıktı.

- Şartnamede bu duvar tuğladan.

Vali yükleniciye ters bakıyor.

Tuvalete gelen su borularının geçtiği yeri

kazmaya başladım. Yirmi santimde borular

göründü.

- Boruların, toprağın 80 cm. altında olması

gerekirdi. Bakınız 20 cm.

- Defol, işini doğru yap da öyle al paranı,

dedi yükleniciye vali.

105

Müdür odasına girerken kimseyi yanına

almadı. Müdür masasına buyur ettim.

- Otur bakalım yerine.

Sorguya çekecek beklentisindeyim, göreve

başlarken yazılmış sümen altına konulmuş

tarihsiz istifa dilekçemi sundum kendisine.

- Görevini terk edince, millete yararlı olacağını

mı sanıyorsun? Koy onu yerine. Senden

sonra daha yeterlisi mi oturacak sanıyorsun

yerine? (Vali, Mehmet Varinli idi.)

Vali beye güvendim:

İktidarın 6 milletvekili yanında, Mercimek

köylülerin validen cami istediğini, valinin:

- Ben okulu bulunmayan köye cami yaptıramam

dediğini duymuştum.

Beni yüreklendiren vali beye güvendim.

Köylerden Gelen Öğrenciler İçin Pansiyon

Öğrencilerimizin epeysi köylerdendi. Üçü

beşi bir evde barınırdı. Gece denetlemelerimde

ders çalışmadıklarına, sırtlarını cami duvarına

dayayarak dağdan bayırdan konuşan

köylü babaları gibi laf öğüttüklerine tanık oldum.

O çocuklara daha sağlıklı, hem de ders çalışmalarına

elverişli bir pansiyon açabilir miydim?

Ortaokulun yanındaki hükümet tabipliği

binası boşalmıştı. Orayı pansiyon yapmak

için Vali Beye gittim. Binayı, yıllığı iki üç

106

saatlik ders ücretini karşılayacak bir ederle

bize verdi.

Köylerden gelen çocukların ailesinin gelir

durumunu biliyorum. Öğrencinin kiminden

60, kiminden 40, kimindense 20 lira aylık ücret

alınıyor. Aradaki fark, halkın yardımıyla

kapatılıyor. Geceleri, öğretmenler, öğrencilerin

ders çalışmalarına yardım için görevlendirilmiş.

Her gece pansiyona uğruyorum.

Pansiyonun yönetiminde, öğrenciler de görevlendirilmişti.

Seçimle, görevlileri değiştirebilirlerdi.

Aşçı bulunmadığı zaman yemek pişirdiğim

oldu. Lokantalar ucuz yemek verdiler.

MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRÜ (*)

Ormancılığım sürüyor

Taşova, suların taşıdığı toprakla oluşmuş

küçük bir ovaya konuşlanmış. Yeşilırmak,

her bahar, kasabanın kıyısındaki toprağı denize

taşıyor. Öğrencilerle ırmak kıyısına ağaç

dikmeye gitmişiz. Döndüm ki millî eğitim müdürü

okulda. Ağaç dikmeye gittiğimizi öğrenmiş.

Okuldaki durumu incelemiş:

- Okulu bırakıp ağaç dikmek senin işin

mi?

107

- Çarşamba öğle sonu sosyal etkinliklere

ayrılmış. Oturduğumuz çevreyi korumak için

ağaç dikmeye gitmek de bir sosyal etkinlik.

- Senin gibi bir ormancı öğretmene Reşadiye’de

de rastlamıştım.

- O ormancı da bendim beyefendi.

Tartışma sürüyor:

- Öğretmen kadrosu yeterli değil. İlkokuldan

ek derse gelecekleri küstürmüşsün. Haftada

18 saat ders yapman gerekirken, 32

saat derse giriyorsun. Enayi misin sen arkadaş?

- Bir enayi varsa, o ben değilim.

(*) Reşadiye’yi çevreleyen çamları kurutan

asalakları, öğrencilerle temizliyorduk. Yanımızda

forslu bir araba durdu. Bana “sen ormancı

mısın?” demişler, onlara sırtımı dönmüştüm.

Arabadaki vali; “Bize plan değil, pilav

lazım” demiş, senatör olmuştu. ME müdürü

de Amasya’ya atanmıştı.

108

Taşova’da yaptırmakta olduğumuz ev

Osman ve Nermin merdivende.

Abdullah’ın kucağında Yasemin. 1957

Askerliği bir yıl erteleyeceğim

İkinci yılın sonunda askere çağrılmıştım.

Ev yaptırıyordum, yarım kalacaktı.

Hem de memleketimin çocuklarına hizmet

aşkım yarım kalacaktı. Amasya hastanesinden

20 günlük rapor alarak, bir dönem sonra

askere gitmek istiyordum.

Hastaneye sevk yazısı ME müdürüne imzaya

götürülünce, sevki yeniden düzenlettirmiş

ME müdürü: Altına not koydurmuş: “Askere

gitmemek için rapor almak istiyor.” Görevli

arkadaş:

- Usule aykırı ama emre uymak zorunda

kaldım.

109

Makamına vardım. “Bu yazınız, rapor almamı

kolaylaştıracak. Sizi şikâyet edebilirim,

ama etmeyeceğim.”

Doktora anlattım. 20 günlük rapor verdi.

Raporu yenileyebileceğini söyledi. Raporluyum

ama görevimi aksatmadım, çalıştım.

ME Müdürü ve Vali Bey

İle gittiğimde millî eğitimde çalışan arkadaşlara

uğrardım. Geçerken gördü, milli eğitim

müdürü. Makamına çağırdı. Masasının

gözüne el attı.

- Burada hakkında altı dosya var.

- Zimmet mi, ihtilas mı, yüz kızartıcı bir

suç mu, görev suçu mu? İşleme koyabilirsiniz.

- Bana kalsa, hiç durmam da, vali bey engelliyor.

Vali beye, bir görün. Vali bey küfrederse

ses çıkarma, bana bile küfrettiği oluyor.

Anlaşıldı, valiye karşı da ödünsüz davranacağımı,

hakkımdaki dosyaları anımsatacağını,

soruşturma başlatılabileceğini, en azından,

azarlanacağımı kurmuş müdür beyefendi(!)

Kapıyı tıklatıp, araladım. Vali, telefonda birisine

ağır sözler söylüyor. Geri çıkmaya davrandım.

Eli ile “gel” işareti verdi. Kuşkulu, ayaktayım.

Önündeki koltuğu göstererek “otur” işareti.

Konuşması bitti.

- Hoş geldin. Bir isteğin mi var müdür

bey?

110

Olanı, olduğu gibi anlattım.

- Hak edene küfredilir.

Zile bastı, kahve söyledi.

Azarladığı Göynücek kaymakamı. MEB’dan

Vali beye Göynücek ortaokul inşaatının durumu

sorulmuş. Vali de, telefonla kaymakamdan

aldığı bilgileri MEB’na aktarmış.

Vali Mehmet Varinli işine titiz ve özenli bir

yönetici: Astlarını ve işleri, gece gündüz demeden

denetlerdi.

O sabahın karanlığında, okul yapımının durumunu

görmek için Göynücek’e gitmiş. Kazma

bile vurulmadığını görmüş.

O andaki konuşmada kaymakam, inşaatın

subasman düzeyine çıktığını söyleyince ona

öfkelenmiş de..

Taşova’daki hizmetimin değeri varsa

Gece gündüz koşturuyordum. Birkaç yüz

metre ötedeki evimin özlemini çekerdim. Sokağın

başında evimin ışığını yanar görünce

rahatlardım. Sığınacağım liman Nermin’di.

Çocukları özler, onlarla oynayarak yorgunluk

atmaya çalışırdım. Eskisi kadar roman, düşün

kitabı okumaya zamanım yoktu. Bir şiir

kitabını yere serer, göğsümde bir yastık, yüz

üstü şiir okurdum onlara. Çoğu kez Yasemin

sırtıma yatmıştır. İkimizin birden uyuyakaldığı

olurdu.

Evi ihmal ediyorsun gibi söz duymadım.

111

Taşova’daki hizmetimin bir değeri varsa,

en büyük payı Nermin’in üstünedir.

Taşova günlerinde şiir pınarımın bakraç

doldurmadığı görülüyor. Şiirle bürokrasi uzlaşamıyor,

bürokrasi şiiri öldürüyor.

PENCERE

Muştu kapısı mısın, nesin pencere,

Kanadındaki ışıkla ferah yüreğim.

Akşam karanlığında köşeyi dönünce,

Seni, mutlaka yanar göreceğim.

Mutumu mutuna bağladıklarım

senden içeri

Seni aydın görmek, onların kaderi

Aman silme, aynandaki dönenceleri,

Evimin sağlığı, esenliğin önderi!

Yâr koynundaki gecenin sabahı,

sana dönük;

Çizdiğin resimlerde buldum, bütün gücü.

İster süslü ol, ister yıkık dökük,

Aman kapanma, n’olur canımın içi!

Taşova, 1957

Birinciliğe koşan yarış atı gibi nefes nefeseyim.

Rahat soluğa vaktim yoktu. Sabahın köründe,

akşamın koyulaşmış karanlığında; Taşova sokaklarında

işine koşulan, iki kişi, arabacı İdris’le

Taşova Ortaokulu müdürü Osman Bolulu. Saba112

hı açar, günü geceye taşırdık. Selamlaşırdık. Yorgun

atının hüznü İdris’in yüzünde, sulu kumun

ağırlığı omzundaydı İdris’in. Sanki ayağı prangalı.

Taşova’da yazdığım şiirlerden biri İdris için:

EŞİTLİK

Düşünme öyle pis pis

Ulan Arabacı İdris

Şu salına salına giden hanım

Güzelliğini aynalarda bulamayacak

Ambar göbekli bey

Dökülüp minderlerde kalacak

Bütün sarayların pencereleri kör

Bütün insanlar eşit olacak

Dayan be İdris

Mezarlığa kadar

Taşova, 1959

113

YEDEK SUBAY OKULU

Ankara - Ahlatlıbel, Yedek Subay Okulu kampta.

Osman Bolulu (başı açık, elleri cebinde olan.)

Güvencem vali bey

Nermin ipekten ince, gülden naziktir. Onu

gören sessiz sanır. Hiç tepkisi olmayacak izlenimi

verir. Kavgalı ayrıldığım milli eğitim müdürü

onu incitirse, ayrılıktan çok bunu düşünürdüm.

Vali Mehmet Varinli çalışkanız, dürüstüz

diye bizi seviyor, kolluyordu. “O adam haksızlık

ederse, hemen valiye gidersin” dediğimde:

“Sen kendine bak” diye yanıtlamıştı beni.

(Kimseye minnet etmediği gibi, zorluklara

da minnet etmezdi.)

114

Nermin ağzının payını vermiş

Yedek Subay Okulundan, izne çıkmıştım.

Taşova’ya indiğimde Nermin okuldaydı. Yeğenim:

- Yengemi sessiz sanırdım. Milli eğitim müdürünün

ağzının payını verdi.

- Ne oldu, anlatsana!

- Yengemle müdüre çıkmıştık. Konuşurken

yengeme ‘sen’ diye seslenip duruyor.

- Bana ‘sen’ diye seslenemezsiniz. Saygılı

olun!

- O azılı herife mi güveniyorsun?

- Kim azılı herif?

- Burnunun doğrusunda giden kocan!

- Hıncınızı benden mi alacaksınız. Hiç yeltenmeyin!

- Seni dağ başına sürebilirim.

- Elinden geleni yapmazsan namertsin. Unutma,

attan büyük deve var. Çat, kapattı

kapıyı.

Nikâh tazeleyelim

Akşam sofrası kurulmuş. Nermin:

- O ne güzel, ziyafet mi var?

- Evet, kaymakam, belediye başkanı, müftü

gelecek. Biz resmi nikâhla evlendik. Şimdi

bir de dini nikâh yapacağız. Yiğitliğini kanıtladığın

için.

- Şakanın bu kadarı fazla. Hiçbiri olmasa,

gönül nikahı yetmiyor mu bize?

115

Kahkahayla kucaklıyor:

- Yeğenim anlattı. Seninle onur duyuyorum.

Sen arkamda oldukça, dağlar deviremezbeni.

İkinci ders Hasan Çocuktan

Yedek Subay Okulundan izine çıkmışım.

Sokağımızdan evimize geçiyorum. Ufaklığın

biri koşup bacaklarımdan kucakladı.

- Hoş geldin, müdür amca.

- Hoş bulduk, senin adın ne?

- Hasan.

- Kimin oğlusun?

- Demircinin.

Yazıklar olsun bana, kapı bir komşumun

çocuğunu tanımıyorum. Ne bir topak şeker

vermişim ne bir çiğneyim sakız vermişim ona

ne de başını sıvazlamışım. Sözümona eğitimci

olacağım!

- Hasan, beni tanıyorsun demek?

- Tanıyorum hem de çok seviyorum

- Ne yaptım ki niçin seviyorsun beni?

- Biz bu sokakta çizgi oynarız, büyükler

çizgimize basar, azarlar, sokaktan kovarlar.

Sen koskoca müdürsün, hiçbir gün çizgimize

basmadın, azarlamadın bizi hiç.

Eğilip kucaklıyorum. Öyle sarılıyoruz ki dünyanın

bütün çiçeklerinin içindeyim şimdi.

116

Hasanların çizgisine basmasak, dünya daha

bir güzel mi olacak ne?

Nermin’den Hasan’dan aldığım ders, beni

onurlandırdığı oranda düşündürdü, daha da

insanlaşma çağrıları vardı, o günün içinde.

Yeniden vuslatla esridik o gece.

Nermin, Osman

Hasanoğlan Köy Enstitüsü, 1992

117

YEDEK SUBAY

Konya’dan Amasya’ya

Yedek Subay Okulunu bitirince Konya

Astsubay Ortaokulu öğretmenliğine atanmıştım.

Kıtada çalışmaktan daha rahattı öğretmenlik.

Nöbet görevi yoksa, dersiniz bitince

serbesttiniz. Aynı dönemde YSO bitiren öğretmen

arkadaşların burada oluşu, sivil havamızı

sürdürme olanağı yaratıyordu.

Ama ben eşimden, çocuklarımdan ayrı kalışın

acısından kurtulamamıştım.

Demokrat Parti ve Menderes’in diktaya kayan

yönetiminden, öfke derecesinde rahatsızdım.

Ağzım gümrüksüz: Menderes’in uygulamaları

üzerine dilime geleni söylemekten çekinmiyordum.

Birkaç kez, oda hapsiyle cezalandırıldım.

Öğretmenlikten alınıp, hizmet bölüğünde

görevlendirildim. Bu, dolaylı bir cezalandırma.

Öğretmen yetiştiren orta ve yükseköğrenim

çıkışlı, bir ortaöğretim kurumunda müdürlük

yapmış adam, öğretmenlik yapamazmış (!)

Bu iktidar sürerse, terhisimde nelerle karşılacağımı

kestirmek zor değil.

118

27. 05. 1960’ta Menderes Konya’ da olacaktı

27 Mayıs sabahı, tabanca belimde, Konya

Hükümet konağının önündeydim. Nutuk atılacak

kürsü kurulmuş.

Bir karışıklık olursa, tarafımı tutacaktım.

Bir tabanca ile ne yapabileceğim, başıma neler

geleceği hesapta yoktu. Ortalık sessiz.

Hiçbir hareket yok. Bir haber. Menderes kaçarken

yakalanmış.

Karnındakinin adı ‘Hürriyet’ olacak

Nermin ve iki kızım, tanıdık evde konuktu.

O evin önüne koştum.

-Nermin, balkona çık!

Şapkamı balkona fırlattım.

- Karnındakinin adı ‘Hürriyet’ olacak,

(HÜRRİYET adına doğan kızım, yıllar sonra

yazılısında üstün başarılı kızım, mülakatta

adından dolayı başarısız sayılmıştı.)

Ankara’ya koştum

Ankara’ya gidip Yedek Subay Dairesi Başkanı

albayla ve asker kökenli milletvekili Ferda

Gülay ile görüştüm.

Görünüşte sürgünüm: Amasya Er Eğitim

Tugayına atandım.

Memleketime sürgün, başım üstüne!

119

BAĞLILIK

Sen mevsimlerin en güzel çiçeği

Ben dünyanın en arzulu erkeği

Bilirim bensiz gecelerin yarım

Ömrümün tümünce seni koklarım

Konya, 1960

ÖZLEME

Koklanası ince ellerini ararım

Taze sarmaşıklar gibi tırmanan

Uzaklık insafsız, uzaklık iç kırım

İki fidan, uzak sıcaklarda kavrulan

Konya, 1960

Nermin’in saçlarından, mavi kurdele ile bağlanmış,

minicik bir deste cüzdanımın içinde dururdu.

Akşam yatarken, sabah kalkarken, onu

kokladıkça özlem ateşim artardı.

120

AMASYA ER EĞİTİM TUGAYI

Dönemdaşlarım teğmen olmuş, ben kıdemli

(!) asteğmenim. Olsun! Eşim, çocuklarım

50 km.ötede, Taşova’da. Onlara gidip gelebilirim.

Terhis olmuş gibiyim.

Talimgâh Bölüğü komutan vekiliyim. 135

onbaşı var bölükte, çavuşluğa hazırlanacak.

Astsubaylar var. Zorluk çekmeyeceğim.

Amasya Er

Eğitim Tugayı

10 Kasım 1960

Konuşan

Osman Bolulu.

Yedek subaylara ders

Yedek Subay Okulu 52. dönem öğrencisi,

iki ay önce kıtaya gönderilmiş. Tugay Komutanı,

iki ay önce kıtaya katılmayı uygun

121

bulmamış olmalı ki: Yeni gelen yedeksubayları,

çavuş adaylarıyla birlikte biz eğiteceğiz.

Akşamları yedek subaylara yurttaşlık, Cumhuriyet

hakkında ders vermekle görevlendirildim.

Yedek subaylara kendimi, “Ben kurmay

asteğmen Osman Bolulu” diye takdim ederdim.

Vakti geldiği halde teğmen olamadığım,

üstelik çavuş yetiştirecek bölük komutanlığımla

gır gır geçmek için.

Onlar beni, ben onları anlamıştık. Gündüzleri

çavuşluk eğitimi, akşamları yedek subaylara

ders, sıkıntı değildi. Dostluk şöleniydi.

Bir akşam Tugay Komutanı dersi denetime

geldi. Her zamanki havayı bozamazdım.

Dost arkadaş söyleşisi biçiminde işledim konuyu.

Dersten sonra azarlanırım korkusundaydım.

Dersten çıkınca komutan beni makamına

götürdü.

- İster misin, senin orduda kalmanı önereyim.

- Paşam, siz üsteğmenken, Çanakkale Jandarma

Okulunda, büyük ağabeyimin bölük

komutanıymışsınız. Sizi, saygıyla anlatır. Orduda

kalırsam, pişman olabilirsiniz, beni bağışlayın!

122

19 Mayıs’ı Kutlama.

Karışıklık nedeniyle 19 Mayıs yapılamamıştı.

19 Haziranda yapılacaktı tören. Talimgâh

Bölüğünü, on günde törene hazırladım.

Amasya Selağzı’nda yapılan törende, tugay

adına, ben konuştum.

Arkamda bandolu bir bölük

Tugay komutanı bandolu bölükle ilçeleri

dolaşarak, gerekirse, yakın illerin ilçelerine

sarkarak 27 Mayıs Devrimini anlatmakla görevlendirdi

beni.

Tugay komutanı sicilimi düzeltmiş olmalı

ki, terhisten önce teğmen olabildim. Terhisten

iki yıl sonra üsteğmenliğim bildirildi.

Amasya

19 Haziran 1960

Geç kalan 19 Mayıs için

Osman Bolulu

konuşuyor.

İki’den Beş’e çıkış mutluluğu

Nermin’le ikileşmiş; Asuman’la üçlenmiş;

Yasemin’le dörtlenmiştik. 7 Ekim 1960 üçüncü

kızımın doğduğunu öğrenince, bir tak123

siyle Taşova’ya koştum. Nermin’le çocukları

Amasya’ya getirdim. O gece.

Üçüncü kızımın adı hazırdı: HÜRRİYET

Bizim evde demokrasi sağlıklı işler. Ablaları,

ona ön ad ekledi: Ayşegül. Ayşegül Hürriyet

Suluova 1964. Osman – Nermin, çocuklardan

büyüğü Asuman, ortancası Yasemin,

küçüğü Ayşegül Hürriyet.

İKİ’DEN BEŞ’E

Şimdi güzelliğin salkım saçak

Eski halinden ayrı

Bahçemizde açan çiçeklerden olacak

Hava ferah

Şimdi güzelliğin salkım saçak

124

Güller daha mı kırmızı ne

Küçük, rahat dereler örneği içim

Üçüncü yolcunun geldiğine

Türküler yakılsın yaylalarda

Asuman dedin, gökler

Daha duru mu ne

Yasemin ile donattın bahçemizi

Hürriyet’in güllerini serptin

Güller üzerine

Mutluluğu okuyup gidelim böyle

İki’den beş’ e vardık

Güller daha duru mu ne

Çaresiz gemiler gibi siste değil başım

Derdimi bilir, candan bakarsın ya

Bizim için yeşeren çiğdemleri

İnce ellerinle sularsın ya

Çaresiz gemiler gibi siste değil başım

Amasya Merhaba Dergisi 1960

* 17 Eylül 1952, Turhal’da resmen ikileştik,

* 11 Mayıs 1953, Pazartesi 21.30 Tokat Devlet

Hastanesinde Asuman doğdu, üçleştik.

* 31 Mayıs 1956, Perşembe 06.00, Reşadiye’de

Yasemin doğdu, dörtleştik.

* 7 Ekim 1960, Cuma, 15.30, Taşova’daki

evimizde Hürriyet doğdu, beşleştik.

125

AMASYA

(30.1.1960 – 02. 11.1962)

31.12.1960’ta terhis olmuştum. Nermin

Amasya’da. Dilekçe vermişim, Amasya merkezine

atanmayı bekliyorum. Kararname Merzifon

Ortaokuluna. Yer mi yoktu? Ordudan ayırdıkları

6 subay, Amasya Lisesi’ne atanmıştı.

Ankara’ya gittim. Bir türlü düzelttiremedim.

Nermin’in adı kurtardı

Kız Teknik Öğretim Genel Müdürü Sıdıka

Avar, Nermin’in Tokat Kız Enstitüsünden

müdürü.

- Ben sizin damadınızım, üç tane de kız torununuz

var. Kızınızdan, çocuklarımdan ayrılığa

dayanamam. Bana yardım eder misiniz?

Ortaöğretimle konuştu. Olmaz. Zorla olur aldı.

Amasya Kız Enstitüsü Türkçe öğretmenliğine

atandım.

Emeklilik, maaş bakımından bir ay kaybım

olacaktı. Olsun! Bize birlikte olmak yeter.

126

VAKİT VARKEN

Bilirim güzel kız

Seni de delişmen çocuk

Umutların kanatlı

Dünyaların dümdüz, serin ve geniş

İstemem, umutlarını gerçekle değiş

Değirmen oluğu, gümbür gümbür

arzuların

Zamanla çekip gider, uzak

Mevsiminde dalın çiçeklendiği

Sonra yaprak dökümü, sonra tuzak

Dağınık yeleli kısrakların koşuda şimdi

Ellerinde durul durul sabahlar

Bir dulda vuracak kapına, bir ikindi

Ayaklarına dökülecek, hasta yapraklar

Fırınlar nasıl sıcak, nasıl yakıcıysa

Öyledir gençlik, umutları pişiren

Ah, konulanlar yerinde dursa

Kalleş bir rüzgâr esiverir,

değdiğini düşüren

127

Dilerim güzel kız

Saçlarında dünyayı savuran

Sen ey deli oğlan

Kavak yeline salıncak kuran

Acılar kapını çalmasın

Yıllar var ya, ağır ağır kemiren

Koyaklarına hırçın dalgalarını vurmasın

Kapını tıklatsın her gün, gül getiren

Bu çağ, deli çağ, altın çağ

Harmanda bereket, dalda meyve,

denizde yelken

Bulutlardan özgür,

denizlerden geniş türküsü

Dudaklarından düşmesin hiç

Söyle güzelim, çığır aslanım

En güzel türkünü

Vakit varken

Amasya, 1960

Nermin üç km. ötede, Ziyaret kasabasında görevli.

Ben Amasya merkezinde. Amasya benim

için aşk gurbeti. Akşamları, koşar adım Ziyaret’e.

Ne denli görev titizi olsam da, sabahları okula gidişte

ayaklarım, geriye çekerdi. İkimiz de 31. yaştayız.

Yaş çağımızın değerini bilmeli, doya doya

yaşamalıydık.

128

SULUOVA

(05. 11. 1962 – 27.11.1964 )

Bakanlık, telgrafla, Suluova Ortaokul müdürlüğünü

kabul edip etmeyeceğimi sordu.

Ben şiirden soğumamıştım ama şiir benden

soğumuştu. Şiiri yeniden yakalayabilir miyim

diye düşünürdüm.

Nermin, Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulunu,

dışarıdan bitirmiş, ortaöğretim öğretmenliği

hakkını kazanmıştı. Önümüze çıkan

fırsatı kullanmalıydık: Karı koca birlikte olmak

koşuluyla kabul ettim. .

Okulun ilk öğretmeni ikimiz. Okul, kasabanın,

birbirinden uzak olan kırın ortasında.

Yeni açılmış, biz kurucusuyuz.

Okul evimiz

Yeni açılan okulun üst katı boş. Okul

ikiye bölünmüş yerleşimin ortasında, uzak.

Yoğun işin üstesinden gelebilmek için, okulun

üst katında kalıyor, okul çağındaki çocuklarımızı

yoldan geçen at arabalarıyla ilkokula

gönderiyoruz. Her saat okulda olacağız

ki, iyi hizmet yapalım.

129

Manda yerine insan

2009’ da bir telefon: Arayan Eskişehir Şeker

Fabrikası Muhasebe Müdürü Kavuncuoğlu:

- Siz, arayan öğrencilerinize “Beni nereden,

neyle anımsıyorsunuz?” diye sorarmışsınız

Ben Suluova’dan öğrencinizim.

- Aynısını sana da sormuş olayım.

- Yakın bir köyün toprak yolundan, ayağı

çamurlu olarak gelirdik. Bir kış günü, hizmetli

ayağımız çamurlu diye içeri almıyordu.

Pencereden Nermin Öğretmen:

- Yukarı gelin çocuklar, dedi.

Sonra siz aşağı indiniz. Hizmetliye:

- Bak efendi, bu bina bu çocuklar için.

Ben müdür olarak, sen hizmetli olarak, bu

çocuklara hizmet ettiğimiz için maaş alıyoruz

Bunu unutma!

Sonra bize:

- Biz yukarıdayız. İçeri alınmadığınızda

seslenin.

Biz seslenmeye utanır beklersek, Nermin

öğretmen pencereden:

- Gelin çocuklar, kahvaltı hazır, derdi.

Babam köylülere, destan gibi sizi anlatırdı:

Müdür köylünün halinden biliyor, çocuklarımıza

baba gibi davranıyor. Eşi de ana gibi.

Oğlan, okulu bitirince müdüre bir dişi

manda vereceğim.

- Daha iyisi yapılmış, topluma bir adam

kazandırmışız.

130

(Köylü için geçim, üretim kaynağıdır manda.

En değerli şeyini armağan etmek istiyor.)

ANIMSATMA:

Son bölümdeki O GÜZELLİĞİ ÖREN ANNEMDİR

başlığı altındaki KEÇİCİK (Asuman

İpçi yazısına bakarsanız, öğrencilerimize anababa

öğretmenlik ettiğimizi görebilirsiniz.)

TÖDMF KURULTAYI

Suluova’da çalışırken; Türkiye Öğretmen

Dernekleri Milli Federasyonu, Aydın kurultayına

Amasya delegesi olarak katılmış, divanda

yer almış, üye olarak konuşmuştum.

Konuşmamı Cumhuriyet gazetesi haber yapmış.

Yurt dışından yayın yapan ‘Bizim Radyo’

da yayınlamış. Cımbızlanan bir cümle : “Millî

Eğitim Bakanlığında; fikri gibi ensesi geriye,

menfaatı gibi göbeği ileriye fırlamış, pelit odunu

kalınlığında adamlar kaldıkça, bu bakanlıktan

iş çıkmaz. Bir teneke gazyağı gerek.”

Kaynak :

(Ank.Ün.Eğitim Fakültesi’nde Öğretmen örgütleri

üzerine çalışma yapan Kadir Okçu:

Cumhuriyet Gazetesinde gördüm. Böyle bir

konuşma yapmış mıydınız diye sorunca anımsadım,

o konuşmayı.)

(Bürokratların çalıştığı kamu kurumundaki

sicilinden başka bir sicili daha olduğunu;

başka sicil kaydı olan bürokratın, ikinci dereceden

yukarı orunlara çıkarılmayacağını, yıllar

sonra anlayacakmışım.)

131

İLK DERSİMİZ ATATÜRK

Bir bayrak dalgalanır

Bozkırın ortasında, gür

Oylum oylum kırlara ateş dökülür

Kurt kuş, börtü böcek

Alevine ısınır

Güvercinlerin aklığında

Suluova Ortaokulu

Akça akça güler dağa taşa

Başında bir alev Atatürk’çe

Büyür büyür yel üfürdükçe

Sevgilerin, insanlığın durağı

Birliğin tutkalı

Mutlu geleceklere dal

Sonsuzluga dek bitmeyecek masal

Tarlalar içinde bu akça pota

O’nun resmi var duvarlarında

Uzak köylerden, çorak köylerden

Yalap yalap gözleri

Umudun beyazlığında defterleri

koltuğunda

Mustafa Kemal’ler dizildiler önümüze

132

Bir duruşları var

Yenilmedik güç katıyor gücümüze

İlk sabah günaydın dedik

Sağ ol dediler

Gürledi köşe bucak

Sınıflara döküldük

ırmak coşkunluğunda

Bizim ağzımızdaydı

iyiye, güzele diyen sesi

Keman kaşlarında

Yarınların bestesi

Öğrenciler Atatürk soludular

Kucak kucak

İlk derste :

- Evet, başlangıç Atatürk dedik.

Her sözcüğün üstünde dura dura

Suluova,1962

Varlık : 590.s. 15 Ocak 1963

Men çi guyem, tamburen çi guyet,

Ben ne söylüyorum, taburum ne söylüyor?

Açığa alındığımda, büyük ağabeyim, kasabadaki

evini satmış. Parasını bana getirmiş:

“Hiçbir zalime boyun eğme” demişti. Hidayet

Usta yaşlanmıştı. Emekliliğimde, ona

133

destek çıkmak için, dersane öğretmenliği yapacağım.

“İlk Dersimiz Atatürk” adlı kitap yazdığım

için, dersane öğretmenliği izni verilmiyor.

Kimce? Başmüfettişliğinden emekli olduğum

MEB görevlilerince.

TÜRKİYE VE ORTA DOĞU

AMME İDARESİ ENSTİTÜSÜ

Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü

1963-64 öğretim yılından birkaç öğrenci.

Osman Bolulu soldan sağa 4. kişi

Amme İdaresi Enstitüsüne yüksek öğrenim

yapmış kamu görevlileri, yazılı ve sözlü

sınavla alınırdı. Merkezi Hükümet Teşkilatına

üst bürokrat yetiştirmek için.

Sınavı kazananlar, kurumlarınca, bir yıl

izinli sayılırdı. Öğrenim süresince, maaşınıza

134

ek olarak 30 TL. asli maaşın 3/2si verilirdi.

Enstitüyü bitirince bir yıl kıdeminiz artardı.

Suluova’da Nermin öğretmenliğine devam

ediyordu. Benim oradan maaşım da eve kalıyordu.

Geçim derdi yoktu. Ek maaş, Ankara’da

yaşamak için yeterliydi.

Ama benim derdim vardı

Nermin’e çocuklarıma özlemliydim. Birbirimizden

ayrılmışcasına küskünlük sayrılığına

düşmüştüm. Sigaram arttmıştı. Her akşam rakılıydım.

KÜSÜK YAŞANTI

Bölük somunlar gibiyim

Sofralara çıkamam

Mutluluk erişemediğim doruk

Yalnızlığın taşında parçalanmış aynam

Geceler koyu, geceler yalnız, geceler soğuk

Şimdi caddeler ırmak gibi gür

Sıcaklık yok insanlarda

Bir yürek var elimde, ürpertili

Sular yalnızlığın kıyısına dökülür

Ya sen nerdesin, ömrümün biricik gülü

Bu şehirde insanlar ayrıksı

Beni avutmuyor süslü rüyalar

Burda kadınlar kuşsu

Bizden değil çevrilen sayfalar Nero

Beni söyler sana

Pencerendeki kurumuş saksı Nero

135

Küçük evimizde karanfiller açar mıydı

Unuttum, unuttum, ah unuttum

Hangi bahçeye açılırdı penceremiz

Yolculuğumuzun sonu Nero

Böyle uzak şehirde naçar mıydı

Bir akıntıya düşmüşüm, delidolaşık

Kahrolası içkiyi tutmuş ellerim

Ben bu sigarayı içmezdim

Böyle meyhanelere düşmezdim

Ayrılık olmasaydı Nero

UZAKLARDA BIRAKTIĞIM

Buğdayca sarı değil

Bu kadınların saçı

Tarlalar gibi kabarmaz

Bu kadınların göğsü

Dağ pınarlarınca duru değil

Bu kadınların gözü

Deli taylar nasıl sekerse

Öyledir bu kadınların bulvarı

Tümü bir araya gelse

Dağ çiçeğine benzemez kokuları

Senin bana kır ortasında verdiğin sevi

136

Bıçağına bıçak, hançerine hançer

Ballıbaba sapında çiçek

O kadar güzel, o kadar iyi

Köy türkülerince yalın

Senin çocuksu halin

Bulvarlarda arayıp bulamadığım

Ey tarlalarda bıraktığım ana-kadın

Asma veriminde rüzgârlar

Eserdi senin gözlerinde

Yok, yook, bunların hiçbirinde

Bulamıyorum ince ellerinin tadını

Ey bozkırların küçücük kadını

Ankara, 1963

TOAİE de bir aşk gurbetiydi.

137

AÇIKLAR LİVASI

(İşinden atılmış işsiz güçsüz kimse. .)

Geçin: TODAİE’yi bitirmiş biri olarak kamu

yönetimi uzmanlığını, müdürlüğü, öğretmenliği,

açıktayım.

Hiçbir kapı açılmıyor

Bir ay içinde, resmi ve özel 21 kapıya başvurdum:

Kimi baştan “iş yok” dedi. Kimi “düşünelim,

biz, sizi ararız” dedi. Umutlandığım

yerleri, sonradan yokladığımda, bana sert

davrandıklarını görüyorum. Sanki bir engelci

beni izliyor.

Beş kişi aç mı kalacak?

Ben bir yerde iş bulsam, resmi bir görevde

olmadığım için Nermin’in nakli yapılmayacak.

Yakında okullar açılacak, tezden bir işin

kulpundan tutmalıyım. Yaşadığımız açmazın

sorumlusu benim. Eşime, çocuklarıma utanmalı

kalacağım.

Sanayi Bakanı Muammer Erten’in himmeti

Ayak üstü tanışım Muammer Erten’e gitsem

mi? Onun ricasıyla Sanayi Bakanlığında görevlenme

oluru alınıyor. Küçük Sanatlar Dairesinde,

sözümona, şube müdür yardımcısıyım.

Nermin de Ankara’da işsiz.

138

İktidar değişiyor.

Mehmet Turgut Sanayi Bakanı. Bu arada

CHPden milletvekilliği için ön seçime girmişim.

Türkiye Öğretmenler Millî Federasyonu

yönetim kurulu üyesi ve Türkiye Öğretmenler

Sendikasının kurucularından birisini, Bakanlığında

barındırır mı M.Turgut?

Şubat ayının başında, Bingöl Maden İrtibat

Memuru yardımcılığına sürülüyor “kamu

yönetimi uzmanı” sanını almış adam, ilkokul

çıkışlı, aşiret adamının buyruğuna girecek.

Ortalık karışmak, karşı görüşler vuruşmak

üzere. Cebimde on beş lirayla istifa ediyorum.

Öğretmen Nermin terzi kalfası

Nermin, Selânik Caddesinde, Ermeni bir

terzinin dükkânında çalışıyor. Geceleri, evde

gömlek, peçete üretiyor, onları satıyorum sokaklarda.

Üç çocuklu aileye yetmiyor aldığı ücret.

Küçüğü ortancaya bırakarak, büyüğünü götürüyor

terziye yardım için. Çocukların okulu

var. Zordayız.

Yazılacak, söylenecek var da

Düzeni kurumsal yapısını oluşturup, dengelenememiş,

insanı bireyleşmemiş toplumda,

içinde yer aldığım derneklerde – ki ben

onların hiçbirine seçilmek için kimseden yardım

istememişim, dilekçe vermemişimdir. –

139

amacı doğruysa çalışmayı görev saymışımdır:

Örgütsüz toplumun uygarlaşamayacağına

inandığım için.

Ama bir şeyi demeden geçemeyeceğim:

Kurtuluş Savaşı olgusunu anlamadan, Mustafa

Kemal’in düşünüş dizgesini kavramadan

ve olayları, olacakları tarihimiz içindeki yerine

oturtup irdelemeden hiç bir yere varamayız

dediğim için, yüzüme söylenmeseler de

arkamdan ‘oportünist’ dendiğini duyardım.

Hangi nedenle olursa olsun, yönetim kadrosundan

çekildiğim örgüt için, ileri geri söz

ettiğim görülmemiştir. Görüşlerimin ayrıldığı kişiler

hakkında konuşmamış, yazmamışımdır.

Hiçbir görüşün bağnazı olmadım. Aynı yol, yönde

olduğum örgüt ve kişilerin beni acıtanlarını

es geçiyorum.

Ekmeğini satarak aldığın kitabı satmak

Köy Enstitüsü öğrenciliğimde, defterime geçirdiğim

bir cümle: “Gençler yatağınızı satınız,

kitap alınız.” Devletin altıma serdiği, içi

ot dolu yatağı satsam kim alırdı? Okuldan

kovulurdum. Öğle yemeğinin ekmeğini otuz

beş kuruşa satardım, üç günde 105 kuruşum

olurdu. 100 kuruşa bir kitap alırdım. 5 kuruşlar

da harçlık olurdu bana.

İkimiz de açıkta olduğumuz günlerde:

Eylül ortalarıydı, eve vardım ki çocuklar

okula gitmemiş. Sordum Nermin’e, hasta olduklarını

söyledi. Öteki odadan taşan sesleri,

140

onların kedi yavruları gibi alt alta, üst üste

oynadıklarını söylüyordu.

Anladım, ayakkabıları giyilebilecek durumda

değil. Hiç elimden çıkarmayı düşünmediğim kitaplardan

birkaçını kaptığım gibi Süngübayırı

Sokağından anayola yuvarlandım, dolmuşla

Kızılay’a, sonra Kocabeyoğlu Pasajının

alt katına.

Vaktiyle dergisinde yazdığım Aydın Sami

Güneyçal orada kitapçı: Alır da satar da. Koltuğumun

altındaki kitaplar 30-40 liradan

aşağısına verilmezdi. O da yeterdi, üç çocuğun

ayağını giydirmeye. Aydın: “Hoca yabancı

değilsin. Piyasa bulacak değerini vereceğim.

75 nasıl?” “İnsaf et be Aydın! 100 lira

versen, zarar mı edersin?” (Yüz lira benim

sokak kitapçılığımın, neredeyse bir haftalığı.)

Para, cebimin dibinde, hemen eve ulaştım.

Çocukları alıp indim Cebeci Postanesinin

önüne. Oradan Demirlibahçe’ye giren sokağın

başında, bir ayakkabıcı vardı. Üçüne, kışın

da giyinebileceklerinden aldık. Giydiler,

fırlayacaklar eve.

“Durun”, dedim. Ellerine birer çikolata,

ceplerine de para. “Annenize verileceği, ben

getiririm akşam.” İlk kez kanat vuran kuşlar

gibi uçtular. Yavrularının ilk uçuşunu gören

ana kuş örneği çırpınıyordu yüreğim.

Dünyayı ıslatan, beni yıkayan gözyaşları

Anayol kıyısına çöküvermişim. Şakır şakır

bir yağmur. Başım iki elimin arasında hüngür

hüngür ağlıyorum. Dünyayı sarsan çağıl141

dama, sel seylap yeğin yağmurdan mıydı?

Gözlerimden akan yaşlardan mıydı? Acayip

bir titreme, içinden, dışından acayip bir ıslanma!

Acılarımdan arınıyor, densizliğimden ayıyor

muydum? Hatalarımı hatırlatan, aklımı başıma

devşiren yunaktı, o rüzgârla savrulan,

iliklerime dek ıslatan o yağmur.

Densiz baba

Hakkım yoktu, çocuklarımı üzmeye, analarını,

dahasına katlandırmaya. İşim olmalıydı.

Analarının da işsiz bırakılmasına neden

yaratan da bendim.

Orada ne değin oturdum, ne çok ağladım,

bilmiyorum. Ekmeğini satarak edindiği kitaplarını

satmak, yüreğinden parça koparılmış

gibi içine işliyor insanın. Ekmeğimi satarak

aldığım kitaplardan biri, İngiliz İşçi Partisi

Başkanı Harold Laski’nin Demokrasi ve

Sosyalizm adlı kitabı. Anamın babamın fotoğrafı

gibi özenle saklıyorum onu.

Kazandığımız yetmiyor, geçimimize

Nermin’in ürettiği gömlek, peçete yanında

benim kitapları satmak, karşılamıyor giderimizi.

Yağmuru yaşı, kışı var. Alıcı bulamıyorum,

her zaman.

Reşadiye’deyken basılmış ‘Türkçe Yardımcı

Bilgiler’ kitabımı, parasını sonra ödemek

üzere Ajans-Türk Matbaasında bastırdım. Okulların

dizelgesini edindim. Her okulun Türkçe

öğretmenine bir örnek kitapla, kısacık bir

142

mektup gönderdim. İstek yağıyor. Postaneden

para alırken, postacılar beni, büyük bir

yayınevi sahibi sanıyor.

Ajanstürk’e borcumu ödedim. ‘Şemalarla

Dilbilgisi Özeti’ adlı bir kitap bastırdım. Gelirimiz,

öğretmen aylığının, birkaç katı.

Yunus’layın

Gazete yazarlığına heveslenmiştim, benim

gibi başına buyruklara göre değildi. Olmadı.

Payandasız direk gibiyim. Dostluklar, Cenap

Şahabettin’in şemsiyesine benziyordu: Hava

bozulunca tersine dönüyordu.

Yeşilırmak Sokaktan geçtiğim sırada, okulların

açılışının ilk günüydü. Minik insanlık

çiçekleri, baharı yaşayan doğa gibi cıvıldaşıyor,

sevdiğine koşan kız gibi sekiyorlar. Onlara

dalmışım. Başımı kaldırdığımda kendimi,

duvara kapanmış ağlar buldum. Ağlayan

amcayı merak eden miniklere aldırmadan ağladım

durdum.

Koca Yunus düştü aklıma: Taptuk Emre,

getirdiği odunları beğenmemiş, sille tokat dışarı

atmış, Yunus Emre’yi. Yunus Baba ayınca

bakmış ki ayağı dışarıda başı içerde: Oh demiş

başım içeride kalmış.

Ne denli acısını çeksem de, ne denli kovalansamda,

başım eğitim kapısının içinde.

Öğretmenlik yapamazsam, ömrümce mutsuz

olacağım.

143

Cemal Aga

Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel, Tunalı Hilmi

Caddesindeki evimizin önünden geçerdi,

üstü açık arabayla, çocuklarla selama dururduk.

Gülümseyerek el sallardı bize.

Cemal Aga’yı ulusal kimlikli, ince yürekli

ve burnu büyük olmayan kişi olduğu için

sevmişim. İnsan gibi insan olmasına karşın,

değerinin bilinmemesine yazıklanmışımdır. Ona

bir mektup yazdım. İçine eşim ve çocuklarımla

birlikte çekilmiş fotoğrafımızı da koymuştum.

Kısa bir süre sonra Köşkten gönderilen bir

araba ile bizi aldılar. Özel Kalem Müdürü Galip

Balkar (Büyükelçiyken, Asala öldürdü) bizi

dinledi. Görevimize döndürülmek için gerekenin

yapılacağını söyledi.

Nermin Haymana Ortaokulu öğretmenliğine

atandı. O bile yeterdi bize.

1964. Akay Caddesinden uzanan Hacıyolu

Sokağın Tunalı Hilmi Caddesiyle kesiştiği

yerde oturuyorduk. Fotoğrafı o caddedeki

fotoğrafçı çekmişti.

144

Nermin, benim nârıma yanmıştı. Yönetime

göre asıl suçlu bendim. Burnumu sürttürmeden

beni göreve döndürmeyeceklerdi.

Ben cins ve huysuz bir ata benzerim: Sırtıma

binen sahibim, bana sevgi gösterirse, onu

deryalardan aşırırdım. Hor bakarsa dibe dalar,

onu da kendimi de canından ederim.

Bekleyecektim.

DERSİM EKSİK KALMIŞ

Sıkıntılı günlerimizde Nermin’in kaş yıktığını,

yakındığını görmedim. Benim densizliklerimden

ötürü başımıza gelenlerden söz

etmedi. En ufak dokundurmada bulunmadı.

Her şeyimiz dört dörtlük, çevremiz güllük

gülistanlıkmışcasına, mutluluğumuza gölge düşürmedi.

Osman, Nermin – 1995, Mayıs

145

Ankara-Gölbaşı, 1966

Nermin – Osman, Asuman (gözlüklü)

Yasemin (soldaki), Ayşegül Hürriyet.

Kürek mahkumiyeti bitince:

- Bundan sonra daha dikkatli davranmalısın.

- Niçin bana hiç karşı çıkmadın, darılmadın.

- Herkes sana karşıydı, devlet seni dışlamıştı.

Arkadaşların, örgütlerin, seni unutmuştu.

Bir de ben mi vuracaktım sana?

Aklım sıra şaka yapacağım:

- Kadınlar, cumhurbaşkanı olsa, boynuna

boncuk takar.

146

-Senin şimdiki cumhurbaşkanın kim? Hakkında

uydurulan fıkraları söyletip, ağzımı mı

kirlettireceksin benim?

- Senin büyüklüğünü biliyorum. Seni sevdim.

Saygı duydum sana. Şaka yapayım derken

halt ettim. Senden alacağım ders eksik

kalmış.

- Ayırdındayım. Haydi, seni dışarıda yemeğe

götüreyim de yine bağışla beni.

Ulan koca köylü

Yemekten dönerken bir şişe rakı aldım. “Senden

özür dilemek yetmiyor, balkonda yalnız

başıma içerken kendimle hesaplaşabilir miyim”

diye sordum. “Elbette” dedi. Sonra dolu

meze tabağını önüme koyup çekildi.

İçim alıp veriyor. A.Haşim’in sözü düştü

aklıma. İnsanın olgunlaşma zamanının, ömrün

son döneminde başladığını söylüyordu.

Önümdeki kâğıda yazmışım: Osman efendi

sen ayva ağacı mısın? Ayva çiçeğini, er açar,

meyvesi sonbaharda olgunlaşır. Ulan koca

köylü, bu denli çileli, uzun maceradan sonra,

adam olamadın hâlâ.

Vakit hayli ilerlemişti. ‘Üşümesin’ diye beni

almaya geldiğinde okudu yazdıklarımı. Öptü,

kucaklayıp içeri taşıdı.

147

BİRBİRİNE TUTUNMAK MI BİZİMKİ?

Arkadaşlık mı?

Suya düşen birbirine sarılarak kurtulmaya

çalışır. İnsana sıkıntılı gelen askerlik, hapisane

arkadaşlığı, ayrılırken hüzün verir de

zamanı anılarda kalır.

Engelleri el ele aşmış ve zorlukları yenmiş,

bu sürecin eylemleri içinde yoğrulmuşlar,

edim ortaklığı oluşturur. Yaşama tutunarak

yolunu çizer. Ona göre davranır, atağa geçer.

Böylesi, kader birliğidir. Arkadaşlığı aşan dostluktur.

Sosyokültürel maya

Düze çıkınca edim tutum değişebilir. Fırtınalı

havalarda dostluklar da yıkılabilir. Elde

kalan ilk duygulanma, ilk algılanmalarınızdır.

Belleğinize kaydedilmiştir. Duyuş, düşünüşünüzün

iç gömüsüdür, belleğinize yazılmıştır.

Yaşadığınız çevreye özgü kültürün

rengini taşır iç dünyanız.

Her insan dünyaya, insana, olgulara iç evreninden

bakar: Dıştan algıladıklarını, beynin

tezgâhında dokuyup üstüne kendi damgasını

vurur. Buradan bakınca insana, düşüncesinin

duyarlığının kaynağı, yaşamının derinliklerindedir.

O dipteki duyarlığından insanın

148

kişilik ve kimliğinin, edim ve tutumunun ipuçlarını

çıkarabilirsiniz.

“İnsan şarap gibidir, ilk vurulduğu küpün

tadını taşır” derler. Kim olursa olsun, herkesin

kişilik oluşumunda, kültürel kazanımlarında

doğduğu toprağın, ana-baba çevresinin

içinden geçtiği yaşamın izleri silinmez.

Özelinde bizim maya küpümüz

Nermin ile Osman’ın mayalandığı çevre Sivas-

Amasya-Tokat-Samsun: Aynı kültür çevresi.

Nermin’in baba tarafı, aslen Amasya Kuba

Mahallesinden. Kökü Sivas’a uzanıyor. Babaanne

tarafı Vezirköprülü. Babadan dedesi Yemen

savaşında şehit düşmüş bir subay. Son

yerleşim yerleri Tokat.

Tokat Kız Enstitüsü 3. sınıf ögrencileri. 1944.

En arkada ayakta olanlardan

sol baştaki Nermin

149

Nermin halk kızlarını eğitmek için açılan

eğitim kurumlarından Tokat Kız Enstitüsü

çıkışlı. Tokat Kız Enstitüsünün kurucu müdürü

Sıdıka Avar. İzmir’de öğretmenken bir

yandan da mahkumlara okuma yazma öğretiyor.

Atatürk’ün dikkatini çekmiş. Doğu’da

görevlendirilmiş, Doğu Anadolu dağlarından

kız çocuklarını toplayıp okutmuş Cumhuriyet

misyoneri.

Nermin, pekiyi dereceyle kız enstitüsünü

bitirdikten sonra, yoksulluk nedeniyle Yüksek

Kız Tekniğe gidememiş. Ama bütün kız

Enstitülerinden seçilen kızlardan biri olarak

İstanbul Moda Kız Enstitüsüne çağrılmış.

Orayı birincilikle bitirmiş. Halk kadınlarını

eğitecek biçki-dikiş öğretmeni olmuş. Özlemli

kaldığı Kız Teknik Enstitüsünü, yıllar sonra,

dışardan bitirip, ortaöğretim öğretmenlik diploması

almış. Yazgısını yenmiş.

Tokat Kız Enstitüsü öğrencileri resmi geçitte.

29 Ekim 1946, Nermin Pişkin

(ilk sıra sol başta)

150

Dedesi şehit düşmüş. Babaanne 25 yaşında.

Üç aylık oğlu kucağında. Çölde bir dul.

Yemen’den İstanbul’a üç ayda ulaşabilmiş.

Ömrünü yetimine adamış. Daha sonra öksüz

kalan torunu Nermin’e. İmparatorluğun yıkılış

acısını yaşamış. Türkiye Cumhuriyeti’nin

kuruluş utkusunu tatmış. Torununa analık

etmiş. Büyütmüş. Öğretmenliğe başlayan torunuyla

Taşova’ya gelmiş. Orada uçmağa

varmış. Nermin’in dünyaya bakışı, dünyayı

algılayışı, bu çileli ve utkulu süreçte yoğrulmuş,

biçimlenmiştir.

Akpınar Köy Enstitüsü 1943

Enstitü elbise verememiş henüz.

(uzun boylusu) Osman Bolulu

sınıf arkadaşı Vahit Pehlivantürk

ile lahana tarlasında.

151

Elbise verilmiş Taşovalı öğrenciler.

Ayaktakiler soldan sağa

Mehmet Temiz, Selahattin Gümüş,

Vahit Pehlivantürk. Baş başa olanlar

(solda) Osman Bolulu, sağdaki Sami Pelitli.

Osman, Nermin ile yaşıt. Çocukluk dönemleri,

birbirinden habersiz, aynı ilde: Nermin,

Tokat’ın Erbaa ilçesinde dört yaşında

öksüz kalmış bir kız çocuğu. Osman ise Erbaa’ya

bağlı Tekke köyünde, yalınayak, tarlalarda

öküz güdüyor.

Tekke köyünü, 1223’te, Boğalı dağının karnından

fırlayan bir tümseğin üstüne, bir Türkmen

oymağı kurmuş.

Osman’ın babası Balkan Savaşında yaralanmış,

iki amcası Kurtuluş Savaşında şehit

düşmüş. Medreseli babanın adı, muska yazmadığı,

kurt ağzı bağlamadığı için, “gavur

152

imam”a çıkmış. O baba, oğlunu, adı komünist

mektebine çıkmış Köy Enstitüsüne, eşek

sırtında götürmüş.

1921-22’lerde iç isyanlar yaşanıyor. Köyleri

Rum çeteleri basıyor. Köylerin yaşlıları,derme

çatma silahla çetelerden korunmaya çalışıyor.

Irzlarını korumak için, kadınlarını geceleri

mısır, kendir tarlalarında saklıyor. Hatice

ana, üçüncü oğlunu mısır tarlasında

doğuruyor (1921). Yıllar sonra, küçük oğlu

Osman, onu Anıtkabre götürdüğünde, lahdin

önünde diz kırıyor. El açıp “evliyadır” diye

Mustafa Kemal’e dua ediyor.

Osman Bolulu, doğduğu tarlanın 300 metre

yakınındaki havuz başında uyuyor.

153

Hatice hanım hamarattır, beceriklidir.

“İşten alçak, itten alçaktır.” diyor. (Bu, ayırdına

varmadan, işi ahlakın ekseni saymaktır.)

Geveze kadınlardan bıktığında: “Kaşığı

yıkadım, sapını da yıkadım” diyerek onları

alaya alıyor. Osman çocuk, “us” sözcüğünü,

anasından duyuyor. O sözcüğün aklın Türkçe

karşılığı olduğunu, yıllar sonra öğrenecek.

Osman Türkmen ağızlı, Türkmen düşünüşlü

Hatice anadan doğma.

Osman, halk çocuklarını eğitmek için açılan

Köy Enstitüsünde okuma fırsatını yakalayabilmiş.

Pekiyi dereceyle Enstitüyü bitirmiş.

Yüksek Köy Enstitüsüne gitmeyi düşlüyor.

Ama o yıl YKE kapatılıyor. Öğrenime

özlemli kalmış. Yıllar sonra Gazi Eğitim Enstitüsü

Edebiyat Bölümünü bitirmiş. Yetmemiş.

Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi

Enstitüsünden diploma almış, kendisini halka

adamış, bir halk çocuğu.

Onu köylülükten yukarıya tırmandıran

Köy Enstitüsünde okuduğu dünya klasikleri

ve Türkçe öğretmeni Sabahat Kartekin.

Aynı potada pişmiş,

Yıkılıştan kurtuluş ve kuruluşa değin ulusumuzun

serüvenini yaşayan iki aileden, iki

çocuk. Aile kökenlerine, eğitim için aşama ardında

koşmalarına ve okudukları eğitim kurumlarına

bakarsak, ikisinin de aynı potada

piştiklerini söyleyebilir, aşklarının, kültür birliğinden

katkılanıp, katmerlendiğini düşünebiliriz.

154

İkisinin ortak paydası: halktan olmak,

halkçı kökeninden kopmamak. Fakat uyumaya

bırakılmış halk yapısında kalmamak; halk

çocuklarını aklı ve bilimi kılavuz edinmiş laik

eğitimden nasiplendirmeye koşulmak.

İki Cumhuriyet öğretmeni,

Kendilerinin ön sayfalarındaki acıyı yaşamasınlar

diye öğrencilerine analık babalık

edecekler. İşleri, analarından sonra, o çocukları

–eğitimle- yeniden doğurmaktır.

BİR BAŞKA AŞK

Aşk yalnızca cinsel çekim mi?

Erkek ve dişinin birbirine karşı duydukları

cinsel istek (kösnü, şehvet); doğaldır: İnsan

için de hayvan için de döl dökme, üreme

eylemidir. Canlılar, dölle soylarını sürdürmeseydi

dünya kuru/katı kayalıktan ibaret kalırdı.

Ne insan ne hayvan ne de bitki olurdu.

Elbet, temel içgüdüdür; insanı ottan, bitkiden

ayıran, dirimi sürdüren, güzelleştiren

ve her şeye karşın canlıları, yaşamın zorluk

ve engellerine katlandıran.

Cinsel çekimi ibadete dönüştüren

Cinsel çekimi; hayvansal, bitkisel döl dökme

ve soy sürdürmeden kurtarıp, sanata dönüştüren

insandır da: Kaçta kaçımız, seviş155

menin bakım, onarım, özen ve titizlik gerektirdiğinin

ayırdındayız? Boşalmayı, safra atmayı

aşk sanıyor, değişik nesnelerin (partnerlerin)

ardında savrulup duruyor muyuz?

Aşkın yüceliğini kimse yenemez

Aşkın büyüklüğünü kavramış mıyız, bilmem.

Sevişirken, birbirinde yitmiş, tek benleşmiş,

varlığını kendisinde değil de, ötekinde

eriten, gözünü kırpmadan ötekisine feda olma

duygusuna kapılmışların üstüne yaradanı

getirin ya da dünyanın bütün ordularını

sürün, rahatlıkla hastir diyebilir, sevişmeyi

kesmezler.

Aşk diye kadın, erkek birbirimizi kullanıyor

muyuz? Aşkta kadının, erkeğin, aşk orkestrasının

enstrümanı olduğunun ayırdında

mıyız? Çalgımızın virtüözü olabiliyor muyuz?

Aşkı bir ibadete, eşsiz bir sanata dönüştürenler;

birbirlerini yeniden eğitirler, insanlaştırırlar.

Sakın, erkeğin kadına ya da kadının

erkeğe uyumlanması ya da ikisinin uzlaşarak

oluşturdukları bir ortak yapı sanmayın aşkı!

O, ikisinin de bağımsız, özgür kimliğini korumuş,

bir üst yapıdır. İçinde ‘sen’, ’ben’ yoktur.

‘Biz’in, geleneksel talimli adımları da yoktur,

aşkta. Hesapsız kitapsız, sorgusuz sualsiz birbirlerine

katlanır, birbirlerini korurlar.

Dostluğu da aşan bir insanlık aşamasıdır,

böyle bir aşk.

156

VUSLATLA DÜĞÜMLÜ DEĞİL

Sevgiyle buluşmaya yıllar eklenince, sıcaklığını

yitiren, epriyen aşklar, yalnızca arkadaşlığa

dönüşür. O da bir şeydir, vefalılıktır.

Biz, birbirimizi, gövdemizi, duyarlık noktalarımızı

tanıyarak, kendimizi ve sevişmeyi

keşfettik. Birbirimize gönül düşürdüğümüz

dönemin heyecanını, coşkusunu, bir çiçek

bahçesini özen ve titizlikle korur gibi yeşertili

tuttuk. Altmışıncı yılımızda da, vuslatın, ilk

günündeydik.

Yazına şiirle başlamıştım

Şiir ödülleri almıştım. Gide gide şiiri anlamıştım.

Ama iyi şiir yazmak başka şey! Şiiri

anlamak başka şey! Şiirdeki yerimi anlayınca

Dilimizin kullanımını kurcalayan yazılar

ve deneme yazmaya başladım.

Nermin’in yaşamımızı şiirli kılışı karşısında,

salt bize özgü ve özel şiirimsiler yazdım.

Evlilik yıl dönümlerinde, çiçek niyetine Nermin’e

sundum onları.

Şiirde istediğim yere varamadığım için yazıklanmıyorum.

Benim şiirim Nermin’dir.

KAVGAMIN SLOGANSIZ USTASI

Kavga deyince; düşmanca davranış, çekişme,

dövüş gelir akla. Bir amaca erişmek, bir

157

şey elde etmek ya da bir şeye karşı koymak

için harcanan çaba, verilen savaşım da bir

kavgadır.

Doğrunun yanlışı; iyinin kötüyü; güzelin

çirkini kovma çabası ve insanlık değerlerine,

insana yönelen kötülüklere karşı duruş; değiştirme,

dönüştürme, geliştirme kavgasıdır.

Onun silahı öldürücü değil, sağaltıcıdır.

İnsan kendisiyle, konum koşuluyla, çevresi

ile çatışarak: Kendini ve çevresini tanır.

Dünyadan ve kendisinden haberli olur. Kimlik

edinir.

Yaşam dediğimiz uzun koşu, insanlaşma

savaşımı, kendisine, toplum içinde saygın bir

yer edinme kavgasıdır.

Osman Bolulu çalışma masasında

Nermin Bolulu baş ucunda.

Biz engel ve koşullarımızla kavga ederken;

onların yüzyılların tortusu olduğunu, kökten

değiştiremeyeceğimizi biliyor, onları yenebilmek

için özümüzle de savaşıyorduk. Kendimizi

onarıyor yüceltiyorduk.

158

Kavgamızın baş ustası Nermin idi. Onun

kadın, ana duyarlığı, benim katılığımı yumuşattı.

Ama ya kadın ağırlığı ya erkek ağırlığı

ya da ikimizi tek kalıba dökmek değildi aradıdığımız.

Birbirine katlanan, hoşgörüyle bakan

sevgiyi pekiştiren –ikisi de özgür- ortak

bir kimlik kurmaya çalıştık.

Kurabildiğimiz yapının mimarı Nermin’e

saygımı korudum. O da ustalık taslamadı.

Öyle ki

Birimiz dalıp gittiğinde, öteki “Ne düşünüyorsun?”

diye sorduğunda “Vay düşünce hırsızı,

benim düşündüğümü çalıyorsun.” derdik,

karşılıklı gülüşürdük. Gözle anlaşmanın

ötesinde, birbirimizin, o anda ne düşündüğünü

aktaran – sanki elektriksel- bir akım vardı

aramızda.

159

YILDÖNÜMÜ ÇİÇEKLERİ

30. yıl çiçeği (1980-1950=30)

YURTBOYU SEVİŞMEK

Dulda kesmek için ışığına

Dolaştırsalar da kova kova

Senindir bu coğrafyada en ince köşe

Hasan Hüseyin, Fatma Ali Ayşe

Özenle sularsın öğrenci çiçeklerini

Dünyayı dokursun gelecekçe, oya oya

İnce ellerinle örülür bilincin haritası

Öğretmenim benim sevecenlik bohçası

Ekiciliğin ağdası

Kuru sapını oraktan esirgeyenler

Gönül ışığı erdem tözüyle büyüttüğün

Bilimin teknesinde hakça yoğurduğun

Kara kaplı kitaplardan akça

doğurduğun

Oğulların kızların gömleğine

Kan depreştiren kan

Dakkası birliğine

Anamal namlularından uzanan

160

Elinde acun boyu bir yürek

Sabah akşam kulağın kirişte

Yavru ölüsü saydın

Çünkü sen öğretmen-anaydın

Gözlerin nisanda bulut

Sınıflardasın

Tebeşirli parmakların pehlivan-umut

Kabaralı kabarasız hiçbir postal sesi

Yivli yivsiz hiçbir namlunun gölgesi

Yüreğinin külhanını söndüremez

Sen öğretmen-anasın, doğurgan

Yaşın elliyi aşsa da

Döllenmenin sonu gelmez

- Hangi dağa biçilirse biçilsin ısırgan-

Senin bahçende gül gerek, yediveren

Ayrım yoktur yaşın yirmisinde ellisinde

Sen öğretmen-anasın kız Nermin

Doğurduğun başlarla gönenir eylemin

Gel daha daha sevişelim

Gülüm benim yurtboyu güzelim

Ankara, 1980

1980 Mayıs’ında Çorum’da denetimdeydim.

12 Eylül Karabasanı’nın ayak sesleri duyuluyordu.

161

40.yıl çiçeği (1990-1950 = 40)

KARIMA

Diken üstüne dizili

Kırk yılın içinden geçip dipdiri

Zehrimi bal dudağına katık eden

Çakır gözlerinde eritip öfkeyi

Benim gibi geçimsizlik dağını

Bin tarha bölüp gül bahçesine

dönüştüren

Anamdan bacımdan üste dostum

Yiğit diye beni el içini salan

Ilımanların en durusunu göğsünde

bulduğum

Kavgamın slogansız ustası

Ayrıntıları aşmış gerçek insan

İşte o birisi

Güzelliğin hası

Sevgilerin omcası

Ankara, 1990

162

59. yıl çiçeği (2009-1950= 59)

SEN OLMADAN

Göz mü, aşk imgesi mi

Bu sendeki

Nisan yağmurunda yunmuş

Gökyüzüdür sanki

Ne başlangıcı belli, ne dibi

Uçup gidiyorum sonsuzluğunda

Ak köpüklü martılar gibi

Soluk almadan

Öncesini sonrasını kuşatan zaman

Nasıl akıp gidiyorsa

Nasıl yaratıyorsa, durmadan

Öyle vuruyorsun, damarlarımdan

Nasıl götürebilirim bu ömrü

Turunç koklamadan

Baharında kanatlanmadan

Deniz deniz bakma öyle

Soruma yanıt bulmadan

Yanık Kerem’deki Aslı

Sadece bir söylence

Sensin, aslıların aslı bence

Dört dönüyorum

Gözlerin aynımda olmadan

Ankara, 2009

163

IŞIKLl YOLDA YÜRÜYENLER

Ertuğrul Efeoğlu: “Bir insan ölünce tümüyle

ölmüş sayılmaz. Göçen iyilerin ardından

bir ışık yolu uzar gider. O ışıklı yolda yürüyenler

olur her zaman.” diyor

Işık yolu çizen, doğa gibi doğurgan eğitken

analardır. Nermin anamdan bacımdan üste

dostumdu, eğitmenimdi. Biz, kızları, damatları

ve torunları Nermin’in ışığını yaşıyoruz.

ÇOCUKLAR BAŞKA DÜNYADIR

Nermin ile birbirimizi kabul ettiğimizde,

ona çocuk sahibi olabilir miyim diye doktora

gittiğimi söylemiştim. Sevinmişti.

* Üç kız doğurdu. Kızlar evlendi. Çocuk

sayımız altıya çıktı. Üç torunumuzla çocuk

sayımız dokuza çıktı.

* Öğrencilerimizle çocuk sayımız binleri

aştı. Öğrencilerimize ilişkin anılarımızı içeren

kitabımın adı: İNSANLIĞIN SOLMAZ GÜLLERİ.

Çocuk, doğanın armağanı. Doğada iyi-kötü,

çirkin-güzel, bencillik, hırsızlık, önyargı,

koşullanmışlık, başkasını kullanma, cinsine

kötülük etme vb. yoktur. Eytişimdir doğa: Zamanı

dolanı değiştirir, dönüştürür. Sürekli

üretimdir. Toplumsallaşarak birtakım kural

164

ve törelerle yaşamımızı düzene koymuşuz;

doğadan ilk gelişimizde kalmayıp kendimizi

onarıp yüceltirken bir yandan da doğasallığımızı

yitiriyor muyuz ne? Sanırım ki doğa,

bize, doğasal özümüzü unutturmamak için

çocuk armağan ediyor.

TORUNLARIMIZ

Torunlarımız büyüdü. Algıları, anlayışları

bizi aştı. Biz onlara yetişemez olduk. Bizi aşmalarına

seviniyoruz. Çekiniyorum onlardan.

Yalnızca küçük yaşlarına ilişkin bir iki

hallerine değineceğim.

Osman Bolulu, Eren Can Erdoğan (eli kitaplı)

Çağla Erdoğan (ayakta), Deniz Hür Öktem

(en sağdaki)

165

Eren Can Erdoğan

(17.06. 1983)

Daha üç yaşında, uzaydaki kara deliği

kapatma sevdasına düşmüştü. Ağacın, kışta

üşüdüğünü anlatan şarkıyı dinledikçe gözyaşlarını

tutamazdı.

Yedinci yaşını sürerken, anneannesi kalp

sıkıntısı geçiriyordu. Baktım, yatağın ayak

ucuna oturmuş, elinde bir fıkra kitabı, anneannesini

güldürmeye çalışıyor.

Yapıp ettiğini başkalarına sergilemeyi sevmez.

(Öyle bir çocuk: Ne sorsanız; şimdilerde

bile hemen yanıtını bulur. Çünkü çok okur.)

Baktım, bir köşede, bir şeyler çiziktiriyor.

O, çekilince sezdirmeden kopya ettim:

UYANILIR

Uyanılır her sabah

Büyük bir sıkıntıyla

Büyük bir acıyla

Büyük bir yaşlılıkla

Uyanılır her sabah

Yaşlanmanın hüznüyle

Çünkü bunların hepsi

İnsanlığın halidir

(Bölgenin Sesi -Karabük-510.s. 1992)

Anneannesinin hastalığına üzüldüğü için mi

yazdığını anıştırdım. Kibarca konuyu kapattı:

166

“Hayır, ben sabahları erken uyandığıma üzülüyorum.

Bir de telefonda, var olana ‘yok’ demeye

sıkılıyorum. Gece uyuyamıyorum da

onun için yazdım.”

Yazması için güdülemedik. Hoşlanmıyor

diye, yazdıklarını göstermesini istemedik.

Tevfik Fikret Lisesi 6. Sınıfta iken, bir yazarla

söyleşi yapmasını istemişler, bana geldi.

Söyleştik. Bu söyleşi Kıyı (143.s. Şubat 1998)

ve Anahtar dergilerinde yayımlandı. Yazdığı

bir fantezi gözüme çaptı: Bulut İzleme Yöntemleri.

Aylaklığı alaya alan nefis ironi idi. O

da Zonguldak Dergisinde 7. Sınıftayken yayımlandı.

Hukuk’a başladı sevmedi, Felsefeyi de bıraktı.

Yedi yıl sonra hiç hazırlanmadan girdiği

sınavı, burslu olarak kazandı. İletişimi bitirmek

üzere. Fransızca, İngilizce kitap okuyup,

anlayarak filmi izleyebiliyor.

167

Soldan sağa: Çağla Erdoğan

Deniz Hür Öktem, Eren Can Erdoğan

Deniz Hür Öktem

(29 Mayıs 1988),

4, 4,5 yaşında İstanbul-Ataköy’de bir kreşe

gidiyordu. Defterini gördüm: Öğretmen yazı

için el alıştırmaları yaptıracak. C’ye benzer

168

bir şekille, bir sayfayı doldurmalarını istemiş.

Deniz, C’nin üst ucunu, sayfanın başından

başlatmış, alt ucunu, sayfanın dibine yaslayarak

doldurmuş sayfayı.

-Öğretmen böyle mi istedi, dedim.

-Defter çizgili. Her satırı, bu şekille dolduracaksınız

demedi ki. Doğrusunu söyleseydi.

4,5 yaşında, dilsel bir açığı yakalayıp öğretmenine

hem anlamlı hem ironili bir yanıt veren

delikanlının geleceğinde açacak çicekleri

koklamaya, bizim zamanımız yetecek mi, onu

düşünmüyor, övünç duyuyoruz onunla.

Deniz Robert Kolejden sonra Toronto Üniversitesi

Ekonomi ve Uluslararası İlişkiler Fakültesini

bitirdi. Hukuk Fakültesine devam

ediyor. İngilizce, Fransızca, Almanca, İspanyolca

biliyor.

Çağla Erdoğan

(21 Mayıs 1990)

Gerekmiyorsa uzun konuşmaz. Telefon

mu açmış; sözünü söyler, “Hadi hoşça kal”

der kapatır. İnceden inceden alaya almayı öyle

becerir ki; “aptal” yerine, vurgulu biçimde

biçimde “anlamaaz!” deyiverir.

Dördüncü yaşında kreş öğrencisiyken.

- Dede, savaş kötü, barış iyi değil mi? dedi.

- Evet! Bu soruya neden gerek duydun?

- Anneme anlattım, benim işim var deyip

çekti gitti. Gereğinden fazla konuşmadığını

169

biliyorum, ısrar edersem söylemeyecek. Dört

yaşındaki çocuğun kafasını, niçin kurcaladı

savaş ve barış kavramları? Merak ettim.

Annesinden öğreniyorum, soru’nun nedenini:

Kreşteki kümeleri (grupları), küçük bir

temsili sahneleyecek. Oyundaki baş rol annenin.

Bu rolü Çağla da istiyor, Didem de. Paylaşamıyorlar,

sürtüşüyorlar. Yakınılarını, öğretmenlerine

ulaştırıyorlar. Bayan öğretmen,

aklı başında bir eğitimci olacak ki sultasını

koymuyor, seçimde buyurganlık kullanmıyor

- Kendi aranızda anlaşın, sonra bana gelin,

diyor.

Çekiliyorlar bir odaya, çözümü buluyorlar:

Rol ikiye çıkacak; birisi anne, ötekisi anneanne

olacak. Birbirlerine buket sunuyorlar,

bir de öğretmenlerine.

Bizden sonraki ikinci minik kuşak beni

umutlandırdı. Bütün olumsuzluklara karşın.

Geleceğin daha aydınlık olacağını düşünerek

DÜNYAMIZIN US YAŞI KAÇ? başlıklı

bir yazı yazdım, yayımlandı: “Türkiye’nin yaşı,

12’yi aşamadı” der dururum. (12, ilkokul

bitirme yaşı) Seçilmişi de seçeni de kör

dövüşünde, birbirini tüketiyordu. Öfkeyle

“Türkiye’yi yöneteceklerin yaşını, dörde mi

indirsek” demişim. O yazının bir yerinde.

Çağla Ank. Ü. Hukuk Fak. 3. sınıfta Erasmus

sınavını kazandı, burslu olarak Fransa’da

öğrenim gördü. Şimdi 4. sınıfta. Fransızca,

ingilizce çeviriler yapıyor. Bir yandan

Almanca’ya çalışıyor.

170

Nermin, Yase, Osman, Çağla – Eylül 1996

Çağla ilkokula başlıyor.

171

Kızları söylesin Nermin Anayı.

Annemdir O Güzelliği Ören

KEÇİCİK

Asuman (Bolulu) İpçi

Baba evimizin balkonunda bir fotoğrafta

üç keçi yavrusu; büyüceği esmerce, ortancası

da ona yakın renkte, küçüğü akçaya çalar:

Asuman, Yasemin, Hürriyet, üç kız kardeşi,

bizi simgeler o fotoğraf. İnatçı çocuklar

olduğumuz için mi bizlere keçicikler derdi

ana babamız? Hayır!

Doğa, canlı sevgisindendir bu adlandırma.

Böyle bir adlandırmanın ailenin ilk çocuğu

benim kırlara kaçışımdan, biz, kardeşlerin

doğa gibi canlı ve cıvıl cıvıl hareketliliğinden

geldiğini düşünüyorum.

Bizim keçi inadımız yoktur. Birbirimizle

ve insanlıkla barışık üç kız kardeşiz. Annemiz

babamız, doğasal canlılığımızı vurgulamak

için, bize keçiciklerimiz demiştir.

172

16. 07. 1983

Metin İpçi ile Asuman Bolulu evlendi.

Oturduğumuz bahçeli ev, Reşadiye Ortaokulunun

iki bina ötesindeydi. Annem babam

okuldayken, bakıcı kadına bırakılırdım. Kadının

dalgınlığından yararlanır, çitlerin arasından

okula kaçardım. Annemin sınıfına girdiğimde

beni azarlamaz, özel ilgi de göstermezdi.

Sanki başaracakmışım gibi, öğrencilere ne

yaptırırsa bana da onu yaptıracakmış gibi,

elime bir kâğıt kalem verirdi. Kargacık burgacık

şeyler çizerdim.

Reşadiye’de çamlık ve kır, hemen evlerin

yanından başlardı. Tatil günleri annem babam

uyurken kırlara kaçar, çiçek toplar anneme

getirirdim. Çoğu zaman, beni kırdan

dönerken bulurdu babam.

Çikolatanın adı benim dilimde “açı” idi.

Kâğıdı açılarak bana verildiği için, çikolataya

173

“açı” demiş olmalıyım. Karlı, fırtınalı bir kış

gecesi çikolata diye tutturdum. Evin kapısını

açıp, havayı gösterdiler. Ama “ben kendim

gider alırım” diye diretiyorum. Annem bahçe

kapısını açtı, “bak kızım, hava uygun değil.

Hem de dükkânlar kapalıdır”. Israr ediyorum.

Babam içeri alacak. Annem, “bırak denesin

bakalım” dedi. Kapıyı örter gibi yaptılar,

dışarıda fırtına savuruyor, karın üstüne

kapaklanıyorum. Ağlayacağım. Babam eve

getirdi. Annem havanda şekerle kuru üzümü

ezdi, “bak bu da çikolataya benziyor”.

Bir kentten başka bir kente taşındığımızda

yeni okuluma götürmelerini beklemezdim.

Başöğretmene gidip, “ben öğretmen çocuğuyum,

burada okumak istiyorum” derdim. Kaydım

sonra yaptırılırdı.

Kardeşler arasında küçük anlaşmazlıklar

çıktığı olurdu. Ne annem ne babam birimizin

tarafını tutardı. Kendi aramızda anlaşmaya

yönlendirirlerdi bizi. Anne babamızın öğretmenlik

yaptığı okullarda, anne baba desteği

beklemezdik. Çoğu öğretmen, bizim kimin çocuğu

olduğumuzu bilmezdi, pek.

Liseyi bitirince, yükseköğrenim olarak Sosyal

Hizmetler Akademisini seçtim. Sosyal Hizmet

Uzmanı olarak hayata atıldım. Sevdim

mesleğimi. Sanki ailem beni bu iş için yaratmıştı.

Çocukları sevdim, insanları sevdim. Ailemin

tutumundan gelen algılamalar, beni

mesleğimde başarılı kıldı sanırım.

Annem, babam, bizim yolumuzu aydınlalatan

bir ışıktı.

174

Bereket Pastası

Annem, babam Suluova Ortaokulunu kurarken,

ben onuncu yaşımı sürüyordum. Okul ikiye

bölünmüş kasabanın ortasında kırın yüzündeydi.

Yeni açıldığı için, öğrencisi azdı. Okulun

üst katında oturuyorduk. Her zaman öğrencilerin

içindeydik. Onlar bizim ağabeyimiz

ablamızdı.

Çarşamba öğle sonları kültürel etkinlik yapılırdı.

Sınıflardan birinde uyduruk sahne hazırlanmıştır.

Küçük piyesler sahnelenir, şiirler,

şarkılar söylenirdi.

Etkinlikten sonra annemin bir gün önceden

hazırladığı ve “bereket pastası” dediği

pasta sıraların üstüne konulur, yanında çay,

limonata içilirdi. Öğrenciler köylerinden getirdikleri

türküleri söyler, fıkra anlatır, taklit yaparlardı.

Annem babam öğrencilerin annesi, babası,

bizler de küçük kardeşleriydik. “Bereket Pastası”

sofrasını çevrelemiş bir aileydi, Suluova

Ortaokulu. Konu komşudan uzak bir kırın

yüzünde oturmak, kent içindeki okula, kiminde

bulabildiğimiz at arabasıyla ya da çamurlara

bata bata gidip gelmek, bizde hiçbir

acı anı bırakmamıştır. O günleri, özlemle anarız.

Öğretmen Dünyası; 362.s. Şubat 2010 s.3.36

175

İÇİMDEKİ YARGIÇ ANNEMDİR

Yasemin (Bolulu) Erdoğan

Annem babam Suluova ortaokulunu kurarken,

annemin uzaktan akrabası, çocuklu

bir hanım eşinden ayrılıyordu. Sık sık anneme

çocuğun kime düşeceğini sorardım. Annem

dili döndüğü kadar açıklardı. Ama yetmezdi

bana. Yine ısrarla sorduğumda:

-Daha yedi yaşındasın, büyüyünce düşünürsün

onu.

- Ben hakim olacağım, şimdiden öğrenmek

istiyorum.

Geçtiğim yollara, annemin öğretmenlikte,

bana karşı davranış ve tutumuna bakınca,

adalet duygusu tohumunun, onun eliyle beyin

toprağıma ekildiğini düşünüyorum.

Ortaokul üçüncü sınıfta annem ev ekonomisi

öğretmenimdi. Evde annem giysilerimizi

dikerken ufak tefek yardım ettiğim için bu

işleri ben bilirim diye düşündüğümden, derste

annem yeni bir iş öğretirken dikkat etmedim,

dalga geçtim. Sonra evde “Anne şunu

anlamadım, bana bir göstersene” dediğimde:

“Derste dalga geçtiğini görmedim sanma. Arkadaşlarının

evde soracakları öğretmen anneleri

yok. Bundan sonra güzelce dinle, izle.

Anlamadığını da derste sor. Haftaya derste

öğrenirsin.” dedi.

176

17 Mayıs 1982 Aydın Erdoğan ile

Yasemin Bolulu evlendi.

Sınıfta işlerimize not verirken; işleri en iyi

den aşağıya doğru sıralar, notlar öğretmen

annemle öğrenciler tarafından verilirdi. O sırada

annem, bir görev uydurarak beni sınıftan

uzaklaştırırdı.

177

Öğrencileri, sözlü sınav sırasında bana kopya

vermeye çalışmışlardı. Annem, “Hiç kimsenin

ayrıcalığı yoktur” diyerek onları azarlamış

bana hak ettiğimin biraz altında not vermişti.

Kısa süren sorgu yargıçlığımda, belediye

hukuk işleri avukatlığımda annem örneğim

olmuştur. Çalıştığım kurumlarda, idareye yanlamadığım

için darıldılarsa da, adaletten sapmadım.

Annemin yolundan sapmadım.

Ilıç sorgu yargıçlığına giderken annem kocasını,

evini bırakıp benimle gelmişti, o dağlar arasındaki

kasabaya.

Hem evimde hem ilişkilerimde adaletten

ayrılmadımsa, annemin çok büyük payı vardır

bunda.

İçimdeki yargıç annemdir.

Öğretmen Dünyası; 362.s. Şubat 2010, s.36

DOĞMADAN ADIM KONULMUŞ BENİM

Ayşegül Hürriyet (Bolulu) Öktem

27 Mayıs 1960’ta babam Konya’da yedek

subay. Annem, ablalarım Asuman ve Yasemin

Konya’ya babamın yanına gitmişler. O

gün Adnan Menderes gelecekmiş. Babam bir

olay çıkarsa, belki yararım dokunur diye, tabancasını

kuşanarak, Menderes’in karşılanacağı

alana giderken, Menderes’in yakalandığını

178

duyunca, konuk olunan evin önüne gelip, aşağıdan

annemi çağırıyor.

Annem balkona çıkınca başındaki asker

şapkasını balkona fırlatarak “Karnındakinin

adı HÜRRİYET olacak.” diye bağırıyor. Adım

27 Mayıs 1960 da veriliyor, ben 07.10.1960’da

doğuyorum. Adımın başına “Ayşegül” ablalarımın

isteği üzerine konuluyor.

27 Mayıs Hareketi demokratik bir Anayasa

ile, Türkiye’ye Anayasa Mahkemesi, Yargı bağımsızlığı,

Senatolu Meclis, sendika, grev hakkı,

ulusal iradeyi TBMM’ya yansıtan millî bakiye

vb. pek çok demokratik değerler getirmişti.

Bu değerlerden geriye dönülürken, ben de

adımdan ötürü sorgulandım. Ankara Üniversitesi

Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bitirdikten

sonra iş bulmak için girdiğim mülakatlarda

“Baban öğretmen mi, solcu mu?” sorularıyla

karşılaştım. Zor iş bulsam da, hiç yakınmadım.

Benim bilinç, direnç kazanmamda, babamın

desteği önemlidir. Elbette annemin de payı

vardır.

Türkiye’de kazanılmış demokratik değerler

saptırılırken, bizim evde geçerliğini sürdürüyordu:

Babam görevden alındı. Babamdan ötürü

anneme de iki yıl iş verilmedi.

Geçim sıkıntısı çekiyorduk. Elimizdekiyle

idare etmek zorundaydık. Evimize para girdiğinde

herkesin aylık harçlığı verilir, ev için

harcanacak miktar, evde belli bir yere bırakılırdı.

Genelde, o gün ne alınacağını annem

bana söyler, çarşıdan alışverişi ben yapardım

Evin parası, o ayı çıkarmaya yeterliyse, ken179

dime bir çikolata payı çıkarırdım. Annem buna

darılmadığı gibi, bir yolunu bulur, tatlı bir

şey ikram ederdi bana.

6 Mart 1984 Özgür Öktem ile

Ayşegül Hürriyet Bolulu evlendi.

Anımsarım, evin parası bittiğinde, bizlerden

ödünç para alırdı anamız babamız. Yeni

ayın başında borçlarını öderlerdi.

Sevdiğim yemeklerin kokusunu alınca mutfağa

damlardım. Diyelim ki annem köfte pişiriyor.

“Kokusu gelmiştir” der, çatalın ucunda bir

köfte uzatırdı. “Anne ben gidiyorum.” “Gitme

kuzum” bir köfte daha. Tekrarlanırdı bu

oyun, nerdeyse yemekten önce doyardım.

Babam Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi

Enstitüsüne Suluova Ortaokulu Müdürü

olarak gitmişti. Kendisine daha üst görevler

öneriliyordu. Ona güvenerek ailece Ankara’ya

180

taşındık. Bırakın üst görevi MEB babama görev

vermek istemiyordu. Güç bela Sanayi

Bakanlığında iş bulabildi.

Geri dönemezdik. Annemin de ataması yapılmadı.

Annem istifa etmek zorunda kaldı.

Annem bana kaldı. Dördüncü yaşımda benim

özel öğretmenim oldu. Ayşegül serisi kitapları

okurdu bana. Resimlere bakarak, okuma yazma

bilmeden, ezberlemiştim o kitaplarda anlatılanları.

Annemle evcilik oynardık. Odanın biri benim,

ötekisi annemin olurdu. Komşuculuk oynardık.

Ben ona konuk giderdim. O da benim

konuğum olurdu.

- Hoş geldiniz hanımefendi. Çocuklar nasıl?

- İyidirler efendim.

Ayrılırken:

- Hoşça kalın,

- Güle güle, çocuklara sevgiler, beyfendiye

selam.

O günler, ailemiz için hoş değildi ama benim

için hoştu. Annemle her gün, belli saatlerde

Güven Parka giderdik, salıncağa binerdim.

Anneme arkadaşlık ederdim.

Annemle pek çok sinemaya gittik, pek çok

film izledik. Çoğuncası altyazılı filmlerdi. Annem

alt yazıyı, hemen kulağıma fısıldardı.

Bizim evde ana baba otoritesi yoktu, birbimizi

arkadaş sayardık.

181

Size, küçük bir çocukluk anımı anlatayım:

Babam bir masa yapmıştı, masanın ayaklarından

biri çarpıktı. Annem düzeltilmesini istedi.

Babam yeni kurulan okulun eksiklerini

tamamlamak için koştururdu hep. Bir Pazar

günü babam, yine okula gidecek. Annem, “tatil

gününde masayı onarsan” deyince, babam

“sabret yapacağım” diyerek masanın ayağına

şöyle bir ayağıyla dokundu. Ben dışarı fırladım:

- Babam annemi dövüyor.

Bizim barışçıl, kavgasız bir aile olduğumuzu

gösteren anı aklıma geldikçe gülümserim.

Türlü zorluklara karşın kavgasız, barışık

yaşadıksa annemdir o güzelliği ören.

Öğretmen Dünyası: 362.s. Şubat 2010, s. 336-37

Osman, Nermin evde 2001

182

NERMİN İÇİN YAZILANLARDAN BİRKAÇI

DEĞERLİ ÜÇ İNSANI ART ARDA YİTİRDİK

(Nermin Bolulu, M. Karaören, F. Toprak)

Ahmet Miskioğlu (Türk Dili Dergisi:137.s. 2010)

Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın hiç unutmadığım dizeleri

vardır. Şöyle:

Kim aldatmış bu kadar insanı

Ki kimsecikler aldırmıyor ölüme

Ölüm, ey göklerden büyük

Sığdıramıyorum gönlüme.

Doğrusu, sıra ile, üç gün arka arkaya toprağa

verdiğimiz bu değerli insanların gidişini gönüllerimize

sığdıramıyoruz.!

Bir gün, Yusuf Çotuksöken’den telefon: “Osman

Bolulu’ya ulaşamıyorum, acaba ne var,” diye

soruyor.

“Hayır, bir şey yok diyorum, ayrıca Osman Bolulu

bir süre önce İstanbul’a gelmiş Türk Dili

Dergisinin ekinsel etkinlik gününde bizlere bir konuşma

yapmıştı. Osman Bolulu’nun gelişini anımsıyorum,

biz o gelişinde bulaşacaktık, ama olmadı.”

Böyle konuştuk, Yusuf Çotuksöken’le.

Sonra ben de merak ettim, baktım gerçekten

Bolulu’ya ulaşılamıyor.

Bunun üzerine çoktan beri konuşma fırsatı

bulamadığım, bin yıllık arkadaşım büyük dilsever

Ali Dündar’ı aradım. Konuştuk, Osman Bolulu’yu

ondan sordum.

“Osman Bolulu’nun eşi hasta” dedi

183

İşte bu söz üzerine durumu sezinledim. Evet.

Osman Bolulu’nun eşi Nermin Bolulu sayrıydı:

Osman Bolulu İstanbul’a gelirken onu da birlikte

getirecekti, sayrılığı yüzünden getirememişti. Demek

ki sayrılık ağırlaşmış. Bildiğim ölçüde kızları

da yanlarında değil, Osman Bolulu Nermin Bolulu’yu

kurtarmak için tek başına savaşım veriyor.

Ve işte olan oluyor: Bolulu’nun

Anamdan bacımdan üste dostum

Yiğit diye beni el içine salan

Kavgamın slogansız ustası

Ayrıntıları aşmış gerçek insan

Güzelliğin hası

Sevgilerin omcası Ev Ekonomisi öğretmeni

Nermin (Pişkin) Bolulu; altmış yıl önce size sunduğum

kırmızı gül, yüreğimden hiç sökülmeyecek;

hepimiz, ben, kızların Asuman İpçi, Yasemin

Erdoğan, Ayşegül Öktem ve damatların Metin

İpçi, Aydın Erdoğan, Özgür Öktem, torunların

Eren Can, Deniz Hür, Çağla senin gül aydınlığında

yürüyecekler diye seslendiği, 1929 doğumlu

Nermin Bolulu 10.01.2010’da yitiriliyor. 12.01.2010

Kocatepe camisinden kaldırılıp Ankara Karşıyaka

gömütlüğünde toprağa veriliyor.

Yazar Emine Azboz ‘Şafağı Arayanlar’ adlı yapıtında

Osman Bolulu’yu uzun uzun anlatır. Bir

yerde şöyle yazar: Osman Bolulu, Osman Bolulu

olmuşsa bunda eşinin payı büyüktür (s.101)

Emine Azboz’un Osman Bolulu’dan yapıtına

aldığı dizeleri de aşağıya alıyorum. Nermin Bolulu

için yazılmış şiiri görelim:

(Miskioğlu’nun aktardığı şiir ... 27. sayfada yer

aldığı için, burada yinelenmedi.)

184

Osman Bolulu İçin

Ertuğrul Efeoğlu (Türk Dili Dergisi:137.s. 2010)

Sayın Osman Bolulu’nun başı sağ olsun. Tanrı

sayın Nermin Pişkin Bolulu’yu da yarlıgasın.

Onun göçünü bildiren duyuruyu Cumhuriyet

Gazetesinin 11 Ocak 2010 günlü sayısında üzüntü

ile okuduk. O da büyük yolculuğuna çıkmış. Mehçure

Karaören ile nerdeyse eş günde çıkılan bir yolculuk.

Türk Dili Dergisi’nin Danışma ve Yazı Kurulu

üyesi Sayın Sami Karaören ile Dergi’nin yazarı ve

gönüllü emekçisi sayın Osman Bolulu, yazılarını,

şiirlerini beğeniyle okuduğumuz Osman Bolulu…

İçindeki ozanı koyuvermiş, gazeteye verdiği ölüm

duyurusunda şöyle diyor: Anamdan bacımdan

üste dostum / Yiğit diye beni el içine salan / Kavgamın

slogansız ustası / Ayrıntıları aşmış gerçek

insan / Güzelliğin hası Sevgilerin omcası.

Bu dizeler büyük, ölümsüz bir seviyi anlatmıyor

mu? Kim kiminle altmış yıl yaşamış, kim

kiminle altmış yıl sonra yine yaşamak istermiş,

sevdiğiyle birlikte olmak istermiş? Saygıdeğer

Osman Bolulu sevgili eşinin ardından sesleniyor

gazetedeki duyurusunda: Altmış yıl önce size sunduğum

kırmızı gül, yüreğimden hiç sökülmeyecek,

diyor, ant içiyor. Altmış yıldır solmayan bir kırmızı

gül, bir al gül, bir tansık!

Ne mutlu ardında böyle bir ses bırakıp gidene!

Ne mutlu Nermin Bolulu’ya! …

Ev ekonomisi öğretmeni olduğunu öğrendiğimiz

Nermin Bolulu’nun seksen yıllık yaşamı

Atatürk’ün ışığıyla yunmuş, belli. Biz, gerçek Atatürkçü

Osman Bolulu’yu yaşamın içinden ya da

yazılarından, şiirlerinden tanıyorsak, Nermin Bo185

lulu’yu da tanıyoruz demektir. Birlikte altmış yıllık

ışıklı bir yol, bir Atatürk yolu az mı?

Söz konusu duyuruda Nermin Bolulu’nun tözünden

beslenmiş olan kızları, damatları, torunları

da o yolda yürümeyi sürdüreceklerine söz veriyorlar.

Göçüp giden erinç bulsun diye ant içiyorlar.

Osman Bolulu onlar adına konuşuyor:

“Senin gül ışığından yürüyeceklerdir.” diyor.

“Unanimisme’ akımının savunucularını bir kez

daha övüyoruz böylece: Bir insan ölünce tümüyle

ölmüş sayılmaz! Göçüp giden iyilerin ardından

bir ışık yolu uzar gider. O ışıklı yolda yürüyenler

olur her zaman. Yürüyenlerin sayısını kimse bilmez.

Öyle çoktur ki onlar. Örneğin ben, sözgelimi

biz, bu derginin okurları, hepimiz, o ışıklı yoldan

yürüyenler değil miyiz? Nermin Bolulu’nun yitip

gittiğini söyleyebilir miyiz? Bizden göçüp gidenleri

yok sayabilir miyiz?

Bizden önce göçüp gidenlere selam olsun,

esenlik olsun! Biz de onlardanız.

Nermin, Osman, Asuman

Ayvalık Şeytansofrası 1995

186

HÜSEYİN ATABAŞ’tan:

“Aşk iki kişilik serüven olduğuna göre, taraflardan

birinin, üstelik tek yönlü bir iç dökmenin

ötesinde, karşısındaki insana hâlâ çok şey

borçlu olduğunu söylemesi bir ömrün boşa geçmediğini,

bu birlikteliğin aşktan da üstün değerler

taşıdığını gösteriyor olsa gerek. Yani insanın

ununu eleyip eleğini astıktan sonra da o içtenlikli

sevgi ve saygı sürüyorsa, değerbilirlik dediğimiz

şey tüm görkemiyle yerinde duruyor demektir.

Elinizdeki kitap, böyle bir tutkunun, yani Nermin

- Osman Bolulu aşkının bir ömür boyu hangi

yoksulluk ve yoksunluklar içinde hangi varsıllıkları

yaratarak sürüp geldiğinin öyküsünü anlatıyor.

Osman Bolulu’nun, altmış yıl önce Gazi

Eğitim Enstitüsü’nün rasat kulesine çıkarak,

“şimdi gökyüzündeki şu ay’ı Nermin Hanım da

görüyordur” diye ona özlemle bakıyor olmasının,

dünya edebiyatında ciltler dolusu anlatılan aşk

öykülerinin hiçbirinde örneği yoktur sanırım.

O solgun ay ışığında yazılar şiirler ise........ romantizmin

doruğunda uçuyor, içtenliğin berrak

sularında yüzüyorlar… Ben de bu kitabın kahramanları

olan Nermin Bolulu - Osman Bolulu çifti

dostlarıma nice sağlıklı, mutlu yıllar diliyorum.

Onlar, örnek alınması gereken iki güzel insandır.”

(10 Ocak 2010’da Nermin uçmağa vardı. Ne

yazık ki doğa yasası ne Hüseyin kardeşin ne benim

dileğimize izin vermedi.)

Şair Atabaş’ın izniyle yazısından birkaç satır,

birkaç sözcük çıkarılmıştır.

187

Nermin’den kalan bir yazı (*)

KADINSIZ DEMOKRASİ OLAMAZ

Nermin Bolulu

Atatürk’ün; “Kızlarını okutmayan milletler, oğullarını

manevi öksüzlüğe mahkum etmiş demektir.

Hüsranına ağlasın.” sözü, öğrencisi olduğum

(1942-47) Tokat Kız Enstitüsünün duvarlarında

yazılıydı. O okulu, Atatürk devrimlerinin misyoneri

Sıdıka Avar kurmuştu. Biz Cumhuriyet insanı

olarak yetişiyorduk.

Çağdaşlığa yönelmiş herkes birbirinin yenilik öğretmeniydi.

Çocukluğumdan anımsarım; Erbaa’da

Tahrirat Kâtibi olan babam, resmi işinden çıkınca

halktan kişilere okuma yazma öğretiyordu. Bunlardan

birisi sobacı, ötekisi kasaptı.

Benim bir Sıdıkam daha var:

Subay dedem Ahmet Efendi,babam üç aylıkken,

Yemen’de şehit düşmüş. Babannem Sıdıka

Hanım 25 yaşında, üç aylık çocuğuyla dul kalmış

Arap çöllerinde. Anam dört yaşımdayken öldü.

Sıdıka Hanım, anam oldu. İlk cumhuriyet baloları

verilirken, Erbaa’da, çarşafı sıyırıp çağdaş giyimine

girdiğini biliyorum. Kimse zorlamamıştı onu.

Hep o giyimde kaldı.

Okurken destekçim oldu, öğretmenliğimde,

görevlerimde benimle geldi, can yoldaşım oldu.

Babaannemi, Sıdıka Avar öğretmenimi düşünüyor,

bugün kadınları çağdaş konumundan kara

çarşafın altına çekenleri gördükçe şaşırıyorum. O

nedenle, sorularınızı da kadın ve demokrasi konusuna

ağırlık vererek cevaplayacağım.

188

Türkçe öğretmeni Sıdıka Avar, Doğu illerindeki

görevinden gelmişti müdür olarak Tokat Kız

Enstitüsünü kurmak için. Ufak tefek yapılı narin

bir çiçeğe benzeyen Sıdıka Avar, İzmir’de öğretmenken,

hapisanedeki mahkumlara, görevine ek

olarak okuma yazma öğrettiği için Atatürk’ün

dikkatini çekmiş.

Özel olarak ve kendi isteğiyle Doğu’ya gönderilmiş.

Oralarda, katır sırtında köylere ulaşmış,

dağdan belden kız çocuklarını toplayıp getirmiş

yatılı okullara, yetiştirmiş onları. Cumhuriyet öğretmenlerinin,

Cumhuriyete inanıp görev yapmış

insanların arasında, pek çok öğrencisi vardır,

Sıdıka Avar’ın. O bir Cumhuriyet misyoneri, inanmış

bir eğitimci ve aydınlanmacıydı. Cumhuriyet

okullarından yetişen kadınlarımız, bizim kuşağımız,

Sıdıka Avar’ın öğrencisi olsun olmasın,

onun anlayışındadır. Onun gözüyle bakmıştır eğitime,

onun anlayışıyla sarılmıştır işine.

İnsan şaraba benzer, ilk vurulduğu küpün

tadını taşır demişler. O küp ailedir. Daha çok da

ana. Ne değin ailesine bağlı, iyi insan olursa olsun,

erkek sabah işine gider, akşam dönerken bir

yerlere takılır. Genelde tatil zamanları da canını

dışarı atar. Ev, onun için bir çeşit otel ve lokanta

işlevindedir. Çocuklar dilini, tavrını anasından

alır. Çünkü ilk örnek ve kaynağı anasıdır. Her insan

anasına benzer biraz. Dünya kuruldu kurulalı,

erkek egemen toplumun nereye vardığı belli:

Savaşları, sömürüleri, acımasızlıkları görüyorsunuz.

Böylesinde kadınların payı ne kadar? Yaşamı eğitilmiş

kadın ve erkeğin ortak kararları biçimleseydi,

kadının o ana yüreği, ince bakışı devreye girseydi,

acaba dünya şimdiki halinde mi olurdu?

Atatürk, o Batının uygar denilen devletlerinden

önce kadınlarımıza seçme seçilme haklarını

189

verdi. TBMM’ye Türk kadınını soktu. Hayat, toplumsal

yapı kadınla erkeğin oluşturduğu bir

bütündü. Kadınsız demokrasi olamazdı. O nedenle

söylemiştir, yukarıya alıntıladığımız sözü. Atatürk’ten

sonra, onun kurduğu eğitim dizgesinden

kızların yararlanmasına hayli sınırlar getirilmesine

karşın, bakınız, Türkiye’de kamu yaşamında görevli

kadın sayısı az değildir. Hele üniversitelerde

öğretim üyesi bakımından Batıya fark atar. Cumhuriyet

eğitiminin önü kesilmeseydi, Sıdıka Avar’lar

çoğaltılsaydı, şimdiki açmazları yaşar mıydık?

Yeterli mi bu kadarı? Zaman zaman politikaya

girmiş kadınlarımız, Atatürk’ü doğru mu anladılar,

yoksa oy avcılığı için görmezden mi geldiler?

Çağcılım diyerek kadın/erkek ayrımını körükleyenler,

gerçek kadınların toplumdaki yerini doğru

algılayıp yorumlayabilmişler miydi? Kız erkek

okullarını kim ayırdı? Kızlarımızın okumasına eğitilmesine

olanak yaratmanın önünü kesen kimler ve

hangi uygulamalar?

Televole, paparazzi kadınlarını geçiyorum. Tersine

dönüşün kimlerle ve nasıl geliştiğini anlatmanın,

uzun kaçacağını bilerek, hemen bugünden

bir alıntı yapacağım.

“Katili sokağa saldılar. Belki yakında başka

Ali’ler kurban seçilecek. Kıraç’a kin duymuyorum.

O bir zavallı! Bir hiç! Ucuz ve satılmış bir tetikçi!

Eğer gerçekten inanıyorsa, onu Allah’a havale

ediyorum.” (8 Aralık 2002 Cumhuriyet) Bu bilinçli,

bilgece sözün sahibi Türkân Günday. Gümüşhane

Barosu eski Başkanı Ali Gündayın eşi.

Baro başkanı Ali Günday; Gülay Yıldız, Derya

Şimşek adlı iki hanım avukatın duruşmalara

türbanla girmelerine karşı çıkmıştı. Buna tepki

duyan İzzet Kıraç Tarsus’tan kalkıp Gümüşha190

ne’ye gelip öldürmüştü (25 Temmuz 1995) Günday’ı.

Gazeteler yazıyor. İzzet Kıraç, şartlı tahliye yasası

gereğince salıverilmiş. Kazandığı meydan savaşından

dönmüş gibi, Trabzon Gazeteciler Cemiyetinin

Bayram Gazetesine açıklama yapmış:

“Allah’ın şeriatından başka hiçbir şeye inanmıyorum.

Ali Günday’ın şahsında kurşunları sisteme

sıktım. Bu olay basit bir cinayet değil, inancıma

yapılan saldırıya karşı tepkidir. Yaptığımdan

pişman değilim.” İzzet Kıraç’ın sistem dediği demokratik,

laik, bilimi kılavuz edinmiş Türkiye

Cumhuriyeti, Atatürk devrimi ve Türk aydınlanmacılığı.

Saldırgan, kendisini kahraman sayıyor.

Niçin işlemiş bu cinayeti, iki hanımın türbanı

için. Türban, başörtüsü niteliğinden çıkmış, şeriatın

simgesi kabul edilmiş. O inançla silaha sarılmış

İzzet Kıraç. Bu bir bölücülük değil mi: Türbandan

yana, karşı olan…

Onu da aşıyor Kıraç; savaş açıyor kendisi gibi

giyinmeyeni, düşünmeyeni öldürme hakkı görüyor,

kendisinde.

Katil İzzet Kıraç, Baro Başkanı Ali Günday,

Başkanın eşi Türkân Günday, türbanlı avukat

Gülay Yıldız, türbanlı avukat Derya Şimşek; zaman

bakımından düşünürseniz, aynı çağın insanı.

Edim, tutum ve anlayışlarına bakarsanız,

sanki aynı çağda yaşamıyorlar.

Avukat hanımlar, Cumhuriyet’in abece devriminden

ve okullarından yararlanarak avukat çıktıklarından

habersiz. İzzet Kıraç, kendisini Allah’ın

yerine koyuyor, aklınca insanları cezalandırıyor.

İnandığı dinden imandan çıktığının farkında

değil. Karanlıktalar. Burada ayraç içinde, böylelerini

kimlerin arkaladığını düşünmenizi isterim.

Ali Günday, çağdaş ilkeler için, gözünü budaktan

191

sakınmayacak bir aydın tipi. Türkân Günday,

Cumhuriyet’in yetiştirdiği bilge bir kadın. Özel,

küçük duyguları aşıyor, çağdaşım diyen Türk kadınına

örnek olacak büyüklükte.

Buraya nereden, nasıl geldik? Uzun etmeyelim.

2002 yılında siyasal iktidarın, türbanı, olağan

bir başörtüsü sayıp yasallaştırma çalışmalarına

tanık oluyoruz. Türban için üniversite kapılarını

yumruklayan kızlarımıza, Camileri türbana

araç eden din adamlarımıza, sesi çıkmadığı

gibi iktidarımızın, kamu alanlarını, dinsel gösteri

yerine dönüştürenleri var. Birisi çağın ilerisine,

ötekisi gerisine çeken kadınlarımızla nasıl barış

içinde yaşayacağız, nasıl demokrasiyi işleteceğiz?

Devrimi, aydınlanmayı, silik kadınların kişiliksiz

çocuklarının eline bıraktık? Ne dersiniz?

Kaynak:

ÖGRETMENLERİMİZLE SÖYLEŞİ: (Halise Tabanlıoğlu

Güldikeni Y.Ank, 2004) s. 131-140: N.Bolulu

1-Sorulara Yanıt 2-Yaşam Öyküsü 3-Kadınsız Demokrasi

Olmaz

Deniz, Hür, Nermin, Osman

İstanbul – Beylerbeyi, 1993

192

BİR GÜLÜN AYDINLIĞINDA

BİR GÜLÜN AYDINLIĞINDA

Yorumlar (0 )

Siteiçi Arama

KİTAPLAR

Etiketler